Μαύρη σοκολάτα και πράσινο τσάι ενισχύουν τις νοητικές λειτουργίες

Ενεργειακή «ένεση» προσφέρει ο συνδυασμός των δύο, σύμφωνα με νέα μελέτη. Ευεργετική είναι για τη συγκέντρωση και την καρδιά η μαύρη σοκολάτα εμπλουτισμένη με το αμινοξύ του πράσινου τσαγιού L-θεανίνη, κατά τους ειδικούς.

Ένα κομματάκι μαύρη σοκολάτα με... πράσινο τσάι θα μπορούσε να μας προσφέρει την τονωτική «ένεση» ενέργειας που αναζητούμε κυρίως κατά τις απογευματινές ώρες, υποστηρίζουν αμερικανοί επιστήμονες.

Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βόρειας Αριζόνας, με τη βοήθεια ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος (EEG), εξέτασαν την εγκεφαλική δραστηριότητα συνολικά 122 ατόμων ηλικίας 18-25 ετών, που είχαν καταναλώσει σοκολάτα με διαφορετικά επίπεδα ως προς την περιεκτικότητά της σε κακάο.

Αρχικά είδαν ότι όσοι είχαν καταναλώσει μαύρη σοκολάτα με 60% κακάο εμφάνιζαν υψηλότερα επίπεδα εγρήγορσης και συγκέντρωσης, όπως επίσης και αυξημένη αρτηριακή πίεση, συγκριτικά με τους υπόλοιπους που είχαν καταναλώσει άλλα είδη σοκολάτας.

Στη συνέχεια, δοκιμάζοντας διάφορους συνδυασμούς, διαπίστωσαν ότι την αρτηριακή πίεση «έριχνε» ο συνδυασμός της μαύρης σοκολάτας και της L-θεανίνης - ένα αμινοξύ που συναντάται σε υψηλή περιεκτικότητα στο πράσινο τσάι.

Μαυροπράσινη ενέργεια

«Τα ευρήματα αυτά είναι πραγματικά εντυπωσιακά. Η μαύρη σοκολάτα φάνηκε να ενεργοποιεί τον εγκέφαλο με έναν πραγματικά μοναδικό τρόπο» εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης και καθηγητής Ψυχολογίας Λάρι Στίβενς. «Η κατανάλωσή της ενισχύει τη δυνατότητα της συγκέντρωσης και της προσοχής μας. Πολλοί από εμάς, και κυρίως οι μαθητές και οι φοιτητές, νιώθουμε λίγο "θολωμένοι" λίγο μετά το μεσημέρι. Καταναλώνοντας μαύρη σοκολάτα με υψηλή περιεκτικότητα σε κακάο θα μπορούσαμε να βελτιώσουμε την προσοχή μας».

Η καλή μαύρη σοκολάτα ξεκινάει από 70%-72% και πάνω (έως και 99%)

«Από την άλλη πλευρά, η L-θεανίνη είναι πραγματικά φοβερή καθώς μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης και οδηγεί στην παραγωγή των λεγόμενων κυμάτων άλφα, φέρνοντας τον εγκέφαλο σε κατάσταση ηρεμίας» προσθέτει ο ειδικός.

Οι ερευνητές σκέφτηκαν ότι αν η σοκολάτα αυξάνει την αρτηριακή πίεση και η L-θεανίνη τη μειώνει, τότε ενδεχομένως ο συνδυασμός των δύο να μπορούσε να οδηγήσει στη δημιουργία ενός νέου προϊόντος που να προστατεύει την καρδιά και ταυτόχρονα να ενισχύει τα επίπεδα της προσοχής, χωρίς να οδηγεί σε υπερένταση.

Οπως αναφέρουν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό έντυπο «NeuroRegulation», πρόκειται για την πρώτη μελέτη η οποία εξετάζει την επίδραση της σοκολάτας στη συγκέντρωση όσων την καταναλώνουν. Της Βενιού Ειρήνη, TO BHMA Science.

Η μαύρη σοκολάτα «ξανανιώνει» τον εγκέφαλο

Οι αντιοξειδωτικές ουσίες που περιέχει το κακάο μπορεί να βελτιώσουν τις νοητικές λειτουργίες που φθίνουν με το πέρασμα του χρόνου.

Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Nature Neuroscience», 37 εθελοντές ηλικίας 50 έως 69 ετών έπιναν καθημερινά επί τρεις μήνες ένα μείγμα που περιείχε μεγάλες ή μικρές ποσότητες φλαβανολών του κακάου.

Οσοι έπιναν το ρόφημα με τις άφθονες φλαβανόλες απέδιδαν έως την ολοκλήρωση της μελέτης πολύ καλύτερα σε τεστ μνήμης από ό,τι οι συνομήλικοί τους που κατανάλωναν το ρόφημα με τη μικρή περιεκτικότητα σε αυτές τις αντιοξειδωτικές ουσίες.

Στην πραγματικότητα, η βελτίωση μνήμης των εθελοντών που έπιναν άφθονες φλαβονόλες ήταν τέτοια ώστε οι νοητικές λειτουργίες τους «ξανάνιωσαν» και έγιναν όμοιες με αυτές που είχαν στα 30 ή στα 40 τους, είπε ο επικεφαλής ερευνητής δρ Σκοτ Α. Σμαλ, καθηγητής Νευρολογίας και διευθυντής του Κέντρου Ερευνας Νόσου Αλτσχάιμερ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, στη Νέα Υόρκη.

Σε σύγκριση εξάλλου με τους λοιπούς εθελοντές, είχαν 25% καλύτερες επιδόσεις στα τεστ μνήμης, πρόσθεσε. Τα νέα ευρήματα υποστηρίζουν εκείνα προγενέστερων μελετών που έχουν συσχετίσει τις φλαβονόλες του κακάου, ιδίως την επικατεχίνη, με βελτιώσεις στην κυκλοφορία του αίματος, στην υγεία της καρδιάς και στη μνήμη.

Εκτός από τη βελτίωση στα τεστ μνήμης, οι ερευνητές παρατήρησαν επίσης καλύτερη λειτουργία μιας περιοχής του εγκεφάλου που λέγεται οδοντωτή έλικα και παίζει ρόλο στην πρόσφατη μνήμη (π.χ. πού παρκάραμε το αυτοκίνητο) και στην αναγνώριση προσώπων.

«Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι οι βελτιώσεις αυτές παρατηρήθηκαν μέσα σε μόλις τρεις μήνες και μάλιστα σε ένα τμήμα του εγκεφάλου που ξέρουμε ότι σχετίζεται με την ηλικιακή εκφύλιση της μνήμης» δήλωσε ο ειδικός σε θέματα νόσου Αλτσχάιμερ δρ Στίβεν Ντεκόσκι, καθηγητής Ιατρικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Βιρτζίνιας, ο οποίος δεν συμμετείχε στη νέα μελέτη. Αντιθέτως, δεν υπήρξε αυξημένη δραστηριότητα σε ένα άλλο τμήμα του εγκεφάλου, τον ενδορρινικό φλοιό, η λειτουργία του οποίου είναι γνωστό ότι διαταράσσεται στη νόσο Αλτσχάιμερ. Το εύρημα αυτό ενισχύει την άποψη ότι η ηλικιακή εκφύλιση της μνήμης είναι διαφορετική από τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Τι να προσέξετε. Παρά τα ενθαρρυντικά νέα ευρήματα, μη βιαστείτε να φάτε όποια σοκολάτα βρείτε μπροστά σας. Για να καταναλώσετε τις ποσότητες των φλαβανοειδών και ιδίως της επικατεχίνης που χρησιμοποιήθηκε στη μελέτη, πρέπει καθημερινά να τρώτε τουλάχιστον 300 γραμμάρια μαύρη σοκολάτα με υψηλή περιεκτικότητα σε στερεά ή να πίνετε 100 γραμμάρια σκόνη κακάο (αυτή για γλυκά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης). Γενικά, όσο πιο ακατέργαστη είναι η σοκολάτα τόσο περισσότερες ωφέλιμες αντιοξειδωτικές ουσίες περιέχει – συνεπώς η λευκή σοκολάτα και η σοκολάτα γάλακτος δεν ενδείκνυνται για την προστασία της μνήμης.

Μην ξεχνάτε, τέλος, ότι η σοκολάτα περιέχει πολλά λίπη και θερμίδες, συνεπώς υπάρχει κίνδυνος παχυσαρκίας και διαταραχής στα λιπίδια του αίματος που είναι γνωστό ότι πλήττουν τη μνήμη. Πηγή: ΤΑ ΝΕΑ Ένθετο Υγεία

Το πράσινο τσάι βελτιώνει τη μνήμη

Αν χρειάζεστε κάτι που θα τονώσει το μυαλό σας, ίσως πρέπει να βάλετε το πράσινο τσάι στη ζωή σας. Μία νέα, μικρή μελέτη αποκαλύπτει ότι μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη και τις νοητικές λειτουργίες - τουλάχιστον των ανδρών.

Επιστήμονες από την Ελβετία χώρισαν 12 υγιείς άνδρες σε δύο ομάδες. Οι μισοί έπιναν ένα ρόφημα με εκχύλισμα πράσινου τσαγιού, ενώ οι υπόλοιποι ένα ρόφημα που περιείχε μία ανενεργό ουσία.

Οι ερευνητές, αξιολόγησαν τις επιδράσεις του εκχυλίσματος στον εγκέφαλο των εθελοντών τους, υποβάλλοντάς τους σε λειτουργικές μαγνητικές τομογραφίες (fMRI) εγκεφάλου εν όσω συμπλήρωναν κάποια τεστ μνήμης και νοητικών λειτουργιών.

Σε σύγκριση με εκείνους που είχαν πιει την ανενεργό ουσία, όσοι είχαν πιει το εκχύλισμα του πράσινου τσαγιού παρουσίαζαν μεγαλύτερη ενεργοποίηση στον ραχιοπλευρικό προμετωπιαίο φλοιό – μία περιοχή του εγκεφάλου η οποία σχετίζεται με την λειτουργική (ενεργό) μνήμη, την οποία χρειαζόμαστε για να επιλύουμε προβλήματα και να εστιάζουμε την προσοχή μας.

Τεστ ευφυίας με σχήματα IQ 137

Το τεστ IQ Domino D-48 iqtest μετρά τη γενική νοημοσύνη (παράγοντα/factor g του Spearman) αξιολογώντας τις λειτουργίες της αφαιρετικότητας και της κατανόησης των σχέσεων. Το τεστ αποτελείται από 44 ερωτήματα. Σε κάθε ερώτημα σας δίνονται μια σειρά από ντόμινο ταξινομημένα σύμφωνα με κάποιο λογικό κανόνα που πρέπει να ανακαλύψετε για να συμπληρώσετε το ντόμινο που λείπει. Η διάρκεια του τεστ είναι 25 λεπτά και το μέγιστο σκορ που μπορεί να επιτευχθεί είναι 137 iq στην κλίμακα Stanford-Binet, αποτέλεσμα που αντιστοιχεί στο 1% του πληθυσμού. Οι ερωτήσεις γίνονται προοδευτικά πιο δύσκολες. Αν για κάποιο λόγο σας δυσκολέψει κάποια ερώτηση παραπάνω, προχωρήστε στην επόμενη και την εξετάζετε στο τέλος. Ακολουθούν σύντομες πληροφορίες περί της θεωρίας της νοημοσύνης και στη συνέχεια ακολουθούν 4 λυμένα παραδείγματα και ο τρόπος με τον οποίον θα δώσετε τις απαντήσεις.

Η έννοια της νοημοσύνης έχει οριστεί με πολλούς τρόπους από τους ειδικούς και αποτελεί ίσος το πιο αμφιλεγόμενο θέμα της ψυχολογίας. Ο κυριότερος λόγος των διαφορετικών απόψεων και εκτιμήσεων είναι πολιτικοκοινωνικός όπως φαίνεται στο απόσπασμα: «Η νοημοσύνη δεν είναι μόνο ένα θέμα ακαδημαϊκό, αλλά ένα θέμα με βαθιές πολιτικές συνέπειες όσον αφορά στο αν αποκτάται με τη μάθηση και την εμπειρία ή αν είναι μια μόνιμη κατάσταση που κληρονομείται» (Πολυχρονοπούλου, 2001).

Οι σχετικές θεωρίες με τη φύση της νοημοσύνης ταξινομούνται σε δύο κατηγορίες:

• α) Τις μονοπαραγοντικές. σύμφωνα με τις οποίες η νοημοσύνη απαρτίζεται από ένα παράγοντα (g) που καθορίζει όλες τις λειτουργίες της. Υποστηρίζουν την άποψη πως ο παράγοντας αυτός είναι κυρίως κληρονομικός, μετρήσιμος και επομένως η νοημοσύνη είναι μια γενική αδιαφοροποΐητη πνευματική ικανότητα, ανεξάρτητη των σχολικών ή περιβαλλοντικών γνώσεων.

• β) Τις πολυπαραγοντικές θεωρίες (Guilford. 1967; Spearman. 1904: Sternberg. 1985; Tliurstone. 1938; Vemon. 1963, 1969) που θεωρούν την νοημοσύνη ως αποτέλεσμα περισσότερων παραγόντων και ο καθένας από αυτούς επηρεάζει διαφορετικές λειτουργίες (Gardner. 1983.1999; Maranon & Pueyo. 2000).

Πρώτος ο Βρετανός ψυχολόγος Spearman (1904) πρότεινε τη θεωρία των δύο παραγόντων. Ο ένας παράγοντας είναι ο γενικός (g=general). ο οποίος υπεισέρχεται σε όλα τα είδη νοητικής ενέργειας και τα άτομα τον έχουν σε διαφορετικό βαθμό. Υπάρχουν και πολλοί ειδικοί νοητικοΐ παράγοντες (si, s2 , s 3 ,...) οι οποίοι είναι διαφορετικοί για κάθε είδους νοητική ενέργεια. Όλες οι νοηπκές διεργασίες βασίζονται και σε έναν ειδικό για κάθε ένα παράγοντα (s=special) που σχετίζεται με συγκεκριμένο έργο. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, σε κάθε δραστηριότητα, θεωρητική ή πρακτική υπεισέρχονται δύο παράγοντες: ο γενικός g και ο ειδικός s. Όσο πιο σύνθετο είναι το έργο που πρέπει το άτομο να χειριστεί τόσο σημαντικότερος είναι ο ρόλος του παράγοντα (g). Ο γενικός παράγοντας (g) είναι κληρονομικός ενώ οι ειδικοί παράγοντες (s) είναι μάλλον επίκτητοι.

Ένας άλλος θεωρητικός, o Thurstone (1938, 1947), χρησιμοποιώντας την ειδική στατιστική μέθοδο της «ανάλυσης παραγόντων», απομόνωσε εφτά (7) πρωτογενείς νοητικούς παράγοντες. Επομένως δεν υπάρχει ένας γενικός νοητικός παράγοντας αλλά επτά (primary mental abilities) πρωταρχικοί παράγοντες (γλωσσική ευχέρεια, γλωσσική κατανόηση, αριθμητική ικανότητα, αντίληψη χώρου, μηχανική μνήμη, ταχύτητα επεξεργασίας, επαγωγική σκέψη). Μια νοητική δραστηριότητα είναι αποτέλεσμα συνδυασμού πρωτογενών παραγόντων. Τόσο η θεωρία των δύο παραγόντων του Spearman όσο και η θεωρία των επτά παραγόντων του Thurstone. αποτέλεσαν τις βασικές κατευθύνσεις στην έρευνα της νοημοσύνης και πολλά τεστ νοημοσύνης έχουν' βασιστεί σε αυτές.

Ο Αμερικανός ψυχολόγος Guilford (1967) διατύπωσε μια από τις πληρέστερες πολυπαραγοντικές θεωρίες για τη νοημοσύνη. Πρότεινε ένα τρισδιάστατο θεωρητικό πρότυπο για τα δομικά στοιχεία της νοημοσύνης και κατέληξε σε ένα σχήμα με μορφή κύβου με τρεις διαστάσεις. Η πρώτη διάσταση σχετίζεται με τις διεργασίες (αξιολόγηση, αποκλΐνουσα νόηση, συγκλΐνουσα νόηση, σύλληψη, μνήμη), η δεύτερη με το περιεχόμενο (μορφολογικό. σημασιολογικό, συμβολικό, συμπεριφοράς) και η τρίτη με τα αποτελέσματα (ενότητες, τάξεις, σχέσεις, συστήματα, μετασχηματισμοί, πορίσματα) που προκύπτουν από την προσπάθεια. [Απόσπασμα από τη Διπλωματική εργασία, Μαγγίνα Ιωάννη, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, 2016]

Εξυπνότερα τα δίγλωσσα παιδιά;

Η ταυτόχρονη εκμάθηση γλωσσών ενισχύει την εγκεφαλική τους ανάπτυξη σύμφωνα με νέα αμερικανική μελέτη. Προτού καν μιλήσουν, τα παιδιά ηλικίας 11 μηνών που μεγαλώνουν σε δίγλωσσο περιβάλλον εμφανίζουν ενισχυμένη εγκεφαλική ανάπτυξη. Της Ειρήνη Βενιού, ΤΟ ΒΗΜΑ Science.

Ενισχυμένη εγκεφαλική ανάπτυξη εμφανίζουν τα παιδιά που μεγαλώνουν σε δίγλωσσο περιβάλλον προτού καν μιλήσουν, επισημαίνουν οι ειδικοί του Πανεπιστημίου της Ουάσινγκτον, στο Σιάτλ. Οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το γεγονός ότι τα παιδιά αυτά μεγαλώνουν σε ένα περιβάλλον στο οποίο ακούνε περισσότερες από μια γλώσσες καθημερινά, τονώνει τόσο την ικανότητά τους να επιλύουν προβλήματα, όσο και την μνήμη τους ήδη από πολύ μικρή ηλικία.

Προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ότι η εκμάθηση πολλών γλωσσών από μικρή ηλικία βοηθά τα παιδιά να αναπτυχθούν σε ενήλικες με ιδιαίτερα εκλεπτυσμένες γνωστικές ικανότητες.

Δυο γλώσσες, ενισχυμένος εγκέφαλος

Τα τελευταία ευρήματα των αμερικανών επιστημόνων δείχνουν ότι η ενισχυμένη εγκεφαλική ανάπτυξη ξεκινάει στην ηλικία των 11 μηνών, όταν το παιδί αρχίζει να λέει τις πρώτες του λεξούλες. Σε πείραμα που πραγματοποίησαν είδαν ότι οι περιοχές του εγκεφάλου οι οποίες συνδέονται με τις εκτελεστικές λειτουργίες (προμετωπιαίος και κογχομετωπιαίος φλοιός) ήταν πιο ανεπτυγμένες στα παιδιά που προέρχονταν από δίγλωσση οικογένεια, συγκριτικά με τα υπόλοιπα. Κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τους ίδιους, θα μπορούσε να μεταφραστεί σε ικανότητες ταχύτερης εκμάθησης, επίλυσης προβλημάτων, καλύτερης μνήμης κ.ά.

Όπως εξηγούν οι ειδικοί με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό έντυπο «Developmental Science», στις δοκιμές έλαβαν μέρος 16 παιδάκια ηλικίας 11 μηνών από τα οποία τα μισά προέρχονταν από δίγλωσσες οικογένειες και τα υπόλοιπα από μονόγλωσσο περιβάλλον. Με τη βοήθεια ειδικών συσκευών οι ερευνητές κατέγραψαν τις μαγνητικές αλλαγές που παρατηρούνταν στους νευρώνες του εγκεφάλου των παιδιών, κατά τη διάρκεια μιας 18λεπτης ακρόασης διαφόρων ομιλιών. Φάνηκε λοιπόν, ότι τα δίγλωσσα παιδιά εμφάνιζαν έντονη εγκεφαλική δραστηριότητα στις περιοχές του προμετωπιαίου και του κογχομετωπιαίου φλοιού οι οποίες σχετίζονται με τις εκτελεστικές λειτουργίες.

«Από τα αποτελέσματα αυτά φάνηκε ότι ακόμη προτού ξεκινήσουν να μιλούν, τα παιδιά τα οποία μεγαλώνουν σε δίγλωσσο περιβάλλον εξασκούν ικανότητες οι οποίες συνδέονται με τις εκτελεστικές λειτουργίες» εξηγεί η επικεφαλής της μελέτης δρ Νάγια Φεργιάν Ραμίρεζ. «Κάτι τέτοιο υποδεικνύει ότι η ταυτόχρονη εκμάθηση δυο γλωσσών δεν διαμορφώνει απλά τον λόγο του παιδιού αλλά και τις γνωστικές του επιδόσεις γενικότερα».

Οι πολλές ξένες γλώσσες ακονίζουν το μυαλό

Νέα μελέτη δείχνει ότι όσο περισσότερες γλώσσες μαθαίνουμε τόσο αυξάνεται η πλαστικότητα του εγκεφάλου. Όσο περισσότερες ξένες γλώσσες μαθαίνουμε τόσο εξασκούμε τον εγκέφαλό μας αυξάνοντας την πλαστικότητά του. Της Θεοδώρα Τσώλη, ΤΟ ΒΗΜΑ Science

Όσο περισσότερες ξένες γλώσσες μαθαίνουμε τόσο αυξάνεται η πλαστικότητα του εγκεφάλου καθώς και η ικανότητά του να κωδικοποιεί πληροφορίες. Αυτό ανακάλυψαν ερευνητές της Ανώτερης Σχολής Οικονομικών (ΗSE) του Εθνικού Ερευνητικού Πανεπιστημίου στη Μόσχα της Ρωσίας σε συνεργασία με συναδέλφους τους του Πανεπιστήμιου του Ελσίνκι, όπως ανέφεραν στην επιθεώρηση «Scientific Reports».

Σύμφωνα με τη μελέτη, η νευροφυσιολογική μηχανική της γλώσσας και η κατάκτηση του λόγου δεν έχουν εξερευνηθεί επαρκώς από τους επιστήμονες σε σύγκριση με άλλες λειτουργίες του εγκεφάλου. Ο λόγος που δεν έχει δοθεί η κατάλληλη προσοχή είναι πρακτικός: δεν υπάρχει η δυνατότητα να διερευνηθεί η γλωσσική λειτουργία σε πειραματόζωα.

Η μελέτη

Οι ερευνητές αποφάσισαν λοιπόν να διεξαγάγουν πειράματα σε ανθρώπους (προφανώς το μοναδικό μοντέλο στο οποίο μπορεί να μελετηθεί αποτελεσματικά η λειτουργία της γλώσσας) στους οποίους η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου κατεγράφη μέσω ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος.

Συμμετείχαν 22 φοιτητές (10 αγόρια και 12 κορίτσια) με μέσο όρο ηλικίας τα 24 έτη. Οι επιστήμονες τοποθέτησαν ηλεκτρόδια στο κεφάλι των εθελοντών και στη συνέχεια τους έβαλαν να ακούσουν ηχογραφήσεις διαφορετικών λέξεων στη μητρική τους γλώσσα καθώς και σε ξένες γλώσσες (τόσο γνωστές όσο και παντελώς άγνωστες σε εκείνους).

Καθώς οι συμμετέχοντες άκουγαν γνωστές αλλά και άγνωστες λέξεις, οι ειδικοί κατέγραφαν τη δραστηριότητα του εγκεφάλου τους. Επικεντρώθηκαν κυρίως στην ταχύτητα με την οποία ο εγκέφαλος επαναπροσάρμοζε τη δραστηριότητά του για να επεξεργαστεί τις άγνωστες λέξεις. Στη συνέχεια οι πληροφορίες που συνελέγησαν σχετικά με τη νευροφυσιολογία του εγκεφάλου των εθελοντών συγκρίθηκαν με το γλωσσικό υπόβαθρό τους: πόσες γλώσσες γνώριζε ο καθένας, σε ποια ηλικία είχε ξεκινήσει η εκμάθηση της κάθε γλώσσας κ.λπ.

«Γλωσσική» αλλαγή στη φυσιολογία του εγκεφάλου

Όπως προέκυψε, η ικανότητα του εγκεφάλου να επεξεργάζεται γρήγορα πληροφορίες εξαρτάται από τις «γλωσσικές αναμνήσεις» του καθενός. Το πείραμα συγκεκριμένα έδειξε ότι η ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου των εθελοντών που ήδη γνώριζαν κάποιες ξένες γλώσσες ήταν μεγαλύτερη.

Όπως σχολίασε ο κύριος συγγραφέας της μελέτης Γιούρι Στίροφ, ερευνητής του Κέντρου για τη Γνώση και τη Λήψη Αποφάσεων της HSE, όσο περισσότερες ξένες γλώσσες γνώριζε ένα άτομο, τόσο ταχύτερα σχηματιζόταν το νευρωνικό δίκτυο που κωδικοποιεί τις πληροφορίες για τις νέες λέξεις. Τελικώς λοιπόν φάνηκε ότι οι νέες αυτές πληροφορίες αλλάζουν τη φυσιολογία του εγκεφάλου, αφού η καινούργια γνώση με την οποία «φορτώνουμε» τον σκληρό δίσκο που κρύβεται μέσα στο κεφάλι μας αυξάνει την πλαστικότητά του. Και μάλιστα περισσότερες τέτοιες νέες πληροφορίες μεταφράζονται και σε μεγαλύτερη πλαστικότητα.

Προς διάγνωση και θεραπεία προβλημάτων

Οι ερευνητές πιστεύουν πως η κατανόηση σχετικά με το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος προκειμένου να κατακτήσει μια νέα γλώσσα είναι ζωτικής σημασίας στη διάγνωση γλωσσικών προβλημάτων που εμφανίζονται μετά από ατυχήματα, εγκεφαλικά επεισόδια και άλλες σχετικές καταστάσεις - και τελικώς στη θεραπεία τους. Επιπλέον, όσο βαθύτερα κατανοούμε τις αρχές της δημιουργίας και της ενίσχυσης των νευρωνικών δικτύων θα είμαστε σε θέση να δαμάσουμε αυτούς τους μηχανισμούς και να βελτιώσουμε τη διαδικασία της μάθησης.

8 τρόποι για να «ανοίξετε» και να βελτιώσετε το μυαλό σας

Υπάρχει τρόπος να γίνετε πιο έξυπνοι; Αν ακολουθήσετε τις συμβουλές της επιστήμης, μπορείτε να επεκτείνετε και να εκμεταλλευθείτε στο έπακρο τις δυνατότητες του εγκεφάλου σας.

της Williams Caroline, ΤΟ ΒΗΜΑ Science

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το πιο σύνθετο σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών που γνωρίζουμε. Είναι σχεδιασμένος έτσι ώστε να διαθέτει ένα σωρό χρήσιμα χαρακτηριστικά, ταυτοχρόνως όμως παρουσιάζει πολλά ελαττώματα και αδυναμίες. Το πρόβλημα είναι ότι δεν συνοδεύεται από οδηγίες χρήσεως. Πρέπει να ανακαλύψουμε τις «πίστες» μόνοι μας. Αν ωστόσο υπάρχουν κάποιοι που ξέρουν κάτι παραπάνω για το μυαλό μας, αυτοί είναι οι νευροεπιστήμονες και οι ψυχολόγοι. Στις επόμενες σελίδες ορισμένοι από τους καλύτερους ειδικούς εξηγούν πώς ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκτελεί τις σημαντικότερες βασικές λειτουργίες του, ενώ παράλληλα αποκαλύπτουν τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να τον κάνουμε να λειτουργήσει στο «μάξιμουμ». Δείτε πώς μπορείτε να βελτιώσετε την προσοχή και τη μνήμη σας, πώς μπορείτε να γίνετε περισσότερο ορθολογικοί αλλά και δημιουργικοί, πώς θα αποκτήσετε τη δύναμη της μάθησης και της γνώσης, πώς θα αυξήσετε το IQ σας, καθώς και ποιες είναι οι καλύτερες ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας για να βάλετε το μυαλό σας να δουλέψει.

1. Πώς να ενισχύσετε την προσοχή σας

Όλα σχεδόν τα χρήσιμα χαρακτηριστικά του εγκεφάλου μας ξεκινούν με την προσοχή. Η προσοχή καθορίζει αυτά για τα οποία έχουμε συνείδηση ανά πάσα στιγμή, επομένως ο έλεγχός της είναι μάλλον το σημαντικότερο πράγμα που έχει να κάνει ο εγκέφαλος.

Για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε το τι συμβαίνει στον κόσμο γύρω μας πρέπει να φιλτράρουμε και να διώξουμε σχεδόν τα πάντα εστιάζοντας αποκλειστικά και μόνο σε όσα είναι σχετικά. Επιπλέον η εστιασμένη προσοχή είναι ουσιαστική για να μάθουμε ή να απομνημονεύσουμε. Είναι λοιπόν επόμενο ότι, αν κάποιος μπορεί να ενισχύσει την ικανότητά του να προσέχει, μπορεί να βελτιωθεί σχεδόν στα πάντα.

Με απλά λόγια, ο εγκέφαλος έχει δύο συστήματα προσοχής. Το ένα, το «από κάτω προς τα πάνω» σύστημα, στρέφει αυτόματα την αντίληψη προς δυνητικά σημαντικές πληροφορίες όπως τα κινούμενα αντικείμενα, οι ξαφνικοί θόρυβοι ή αισθήματα της αφής. Το σύστημα αυτό είναι γρήγορο, ασυνείδητο και πάντα σε λειτουργία (τουλάχιστον όταν είμαστε ξύπνιοι).

Το άλλο, το «από πάνω προς τα κάτω» σύστημα, είναι η εκούσια, εστιασμένη προσοχή η οποία «ζουμάρει» σε οτιδήποτε θέλουμε να σκεφθούμε και, ευελπιστούμε, μένει σε αυτό όσο χρειάζεται για να γίνει αυτή η δουλειά. Αυτό είναι το είδος προσοχής που είναι χρήσιμο για να εκτελέσουμε έργα τα οποία απαιτούν συγκέντρωση.

Δυστυχώς η απόσπαση της προσοχής επέρχεται τόσο ως «ελάττωμα» όσο και ως εγγενές χαρακτηριστικό του σχεδιασμού. Η από πάνω προς τα κάτω προσοχή απαιτεί προσπάθεια, οπότε είναι επιρρεπής στον κίνδυνο να χάσει την εστίασή της ή να τη διακόψει απότομα το από κάτω προς τα πάνω σύστημα.

Το καλό νέο είναι ότι μπορούμε να «πειράξουμε» τις ρυθμίσεις της προσοχής μας ώστε να παραμένουμε περισσότερο συγκεντρωμένοι. Εκτός από το να μειώσουμε τους από κάτω προς τα πάνω περισπασμούς καταργώντας π.χ. τις ειδοποιήσεις του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή βάζοντας το κινητό μας στο αθόρυβο, η Νίλι Λέιβι, γνωσιακή νευροεπιστήμονας στο University College του Λονδίνου, προτείνει να δώσουμε στον εγκέφαλό μας περισσότερη «δουλειά».

Οι έρευνες της κυρίας Λέιβι έχουν δείξει ότι ο καλύτερος έλεγχος τής από πάνω προς τα κάτω προσοχής δεν επιτυγχάνεται με τη μείωση του αριθμού των εισερχόμενων πληροφοριών αλλά με την αύξησή τους. Η θεωρία του φορτίου που έχει αναπτύξει υποστηρίζει ότι από τη στιγμή που ο εγκέφαλος φθάνει το όριό του στην αισθητηριακή επεξεργασία δεν μπορεί πλέον να «συλλάβει» τίποτε, συμπεριλαμβανομένων των περισπασμών.

Αυτό φαίνεται να λειτουργεί τόσο όσον αφορά τους περισπασμούς όσο και το «ταξιδι» του μυαλού σε ονειροπολήσεις, λέει. Στην πραγματική ζωή προτείνει να δοκιμάσουμε να προσθέσουμε οπτικές «πινελιές» σε ένα έργο που έχουμε να εκτελέσουμε ώστε να το κάνουμε να τραβά περισσότερο την προσοχή μας, χωρίς όμως να το κάνουμε περισσότερο δύσκολο: π.χ., να βάλουμε ένα χρωματιστό πλαίσιο γύρω από ένα λευκό έγγραφο και να τονίσουμε με μοβ το κομμάτι του στο οποίο εργαζόμαστε. Οπως προσθέτει, το ίδιο αποτέλεσμα επιτυγχάνεται με όλες τις αισθήσεις, οπότε το να επιλέξουμε να εργαστούμε σε ένα σημείο στο οποίο υπάρχει λίγος θόρυβος «υποβάθρου» μπορεί επίσης να μας βοηθήσει.

Σύμφωνα με άλλες ενδείξεις, κάτι άλλο το οποίο μπορεί να βοηθήσει είναι η γνωστική εξάσκηση. Ερευνητές που εργάζονται με άτομα με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής - Υπερκινητικότητα (ΔΕΠ-Υ) και τραύματα στον εγκέφαλο έχουν διαπιστώσει ότι η γνωστική εξάσκηση σε συνδυασμό με μη επεμβατική μαγνητική διέγερση του εγκεφάλου μπορεί να βελτιώσει την εστίαση σε ένα έργο το οποίο απαιτεί παρατεταμένη προσοχή.

Ευρύτερες μελέτες διεξάγονται αυτή τη στιγμή επάνω σε αυτό το θέμα και τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται να δείχνουν ότι το σωστό είδος εξάσκησης του εγκεφάλου μπορεί να βοηθήσει σε γενικές γραμμές οποιονδήποτε.

Εν αναμονή των τελικών συμπερασμάτων η καλύτερη επιλογή είναι να μάθουμε να χαλαρώνουμε αλλά με τον σωστό τρόπο. Εχει διαπιστωθεί ότι σε όσους ασχολούνται χρόνια με τον διαλογισμό τα τμήματα του εγκεφάλου που σχετίζονται με την προσοχή είναι πιο πυκνά, ενώ άλλες μελέτες έχουν δείξει ότι οι επιδόσεις στα τεστ προσοχής βελτιώνονται ύστερα από ένα σύντομο «μάθημα» διαλογισμού. Το να μάθουμε να συγκεντρωνόμαστε καλύτερα ίσως λοιπόν να είναι τόσο απλό όσο το να μάθουμε να κάνουμε τον χρόνο να σταματάει και να συγκεντρωνόμαστε σε όχι και κάτι το ιδιαίτερο.

Επίδραση της μουσικής στον εγκέφαλο και στη μνήμη (Πείραμα σε παιδιά)

Μία από τις πρώτες έρευνες που μελετούν και επιβεβαιώνουν ότι τα άτομα με μουσική εκπαίδευση παρουσιάζουν καλύτερη ακουστική μνήμη με χρήση λεκτικών ερεθισμάτων είναι αυτή του Chan και συνεργατών το 1998. Τον πληθυσμό της συγκεκριμένης έρευνας αποτελούσαν ενήλικες μουσικοί, οι οποίοι είχαν τουλάχιστον 6 χρόνια μουσικής εκπαίδευσης και άτομα που δεν είχαν λάβει κανενός είδους μουσική εκπαίδευση.

Οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να ανακαλέσουν όσες περισσότερες λέξεις μπορούσαν κάθε φορά από μια λίστα 16 λέξεων. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι μουσικοί σημείωσαν στατιστικά σημαντικές διαφορές στην ανάκληση λέξεων σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Ουσιαστικά, δηλαδή, κατάφεραν να απομνημονεύσουν και να ανακαλέσουν περισσότερες λέξεις σε σύγκριση με τα άτομα που δεν είχαν λάβει μουσική εκπαίδευση.

Σημαντική, επίσης, κρίνεται η έρευνα της Jakobsοn και συνεργατών (2003) σε ενήλικες που είχαν λάβει μουσική εκπαίδευση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου. Η συγκεκριμένη έρευνα είχε ως στόχο να εντοπίσει διαφορές στη λεκτική εργαζόμενη μνήμη μεταξύ των δύο ερευνητικών ομάδων. Οι ερευνητές βρήκαν θετική συνάφεια μεταξύ των χρόνων μουσικής εκπαίδευσης και της επίδοσης σε αυτή τη δοκιμασία και αποδίδουν αυτή τη διαφορά μεταξύ των δύο ομάδων στο ότι η μουσική εκπαίδευση πιθανόν ενισχύει τις δεξιότητες ακουστικής επεξεργασίας, επιτρέποντας την ακριβή διάκριση μεταξύ των συνεχώς εναλλασσόμενων και διαφορετικών ακουστικών ερεθισμάτων.

Σε επίπεδο μελέτης της εγκεφαλικής δραστηριότητας έχουν εντοπιστεί δομικές εγκεφαλικές διαφορές μεταξύ μουσικών και μη και πιο συγκεκριμένα οι διαφορές αφορούν στον κροταφικό λοβό και συγκεκριμένα στο κατώτερο τμήμα της μετωπιαίας έλικας, εγκεφαλική περιοχή σχετιζόμενη με τη λεκτική μνήμη και την ακοή, (Keenan et.al.,2001, Lueders et al , 2004, Schlaug et al , 1995a; Zatorre et al, 1998). Επίσης, άλλες έρευνες εντοπίζουν διαφορές στο οπίσθιο μέρος της προκεντρικής αύλακας (Αmunts et al , 1997 ), το μεσολόβιο (Schmithorst & Wilke, 2002), την πρόσθια πλάγια πλευρά της κροταφικής έλικας του Heschl, (Schneider et al., 2002) την κάτω πλάγια κροταφική αύλακα, τoν κάτω πλάγιο κροταφικό λοβό (Gaser & Schlaug, 2003a, Lueders et al., 2004) και μέρη της παρεγκεφαλίδας, (Hutchinson et al., 2003).

Σε επίπεδο συμπεριφοράς εντοπίζονται σημαντικές διαφορές στην ενδοημισφαιρική επικοινωνία, την επεξεργασία ακουστικών πληροφοριών, στις ανώτερες γνωστικές λειτουργίες και κυρίως στον έλεγχο της προσοχής, σε εγκεφαλικές περιοχές όπου εδράζονται οι γλωσσικές λειτουργίες και τέλος σε εγκεφαλικές περιοχές που ελέγχουν την δεξιότητα της κίνησης. Οι συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές συνδέονται με δεξιότητες που σχετίζονται με τη χρήση ενός μουσικού οργάνου και την εκτέλεση και αντίληψη της μουσικής.

Συμπερασματικά, γίνεται εύκολα αντιληπτό το γεγονός ότι ο όρος μνήμη περιγράφει ένα νοητικό σύστημα που αποθηκεύει, οργανώνει, τροποποιεί και κωδικοποιεί πληροφορίες που προσλαμβάνονται μέσω των αισθήσεων. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι η μνημονική λειτουργία επηρεάζεται από ποικίλους και διαφορετικούς παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι και η μουσική, η οποία έχει βρεθεί να ενεργοποιεί αρκετές εγκεφαλικές περιοχές με κυριότερες αυτές που ευθύνονται για την επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων.
Ταυτόχρονα, γίνεται κατανοητό το γεγονός ότι η μουσική ασκεί τεράστια δύναμη και επηρεάζει το συναισθηματικό κόσμο του ανθρώπου καθώς και τη συμπεριφορά του. Ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η μουσική περιορίζει το άγχος και την κατάθλιψη, συμβάλλει στη χαλάρωση του ανθρώπου και ενισχύει την αποθήκευση και την ανάκληση των πληροφοριών, δηλαδή ασκεί θετική επιρροή στη μνήμη.

Ανθρώπινη μνήμη (λειτουργία, τρόπους βελτίωσης, λήθη)

Πώς λειτουργεί η μνήμη; Πώς αποθηκεύονται οι λέξεις και πώς οι εικόνες; Που εδρεύει η μνήμη στον εγκέφαλο; Πώς να βελτιώσουμε τη μνήμη μας; Πως εξηγείτε το φαινόμενο της λήθης;

Η ανθρώπινη μνήμη μπορεί να συγκρατεί έναν απεριόριστο αριθμό πληροφοριών και είναι σε θέση να τις ανακαλεί. Τα πληροφοριακά ερεθίσματα (ακουστικά, οπτικά, αισθητικοκινητικά) που προσλαμβάνονται από τις αισθήσεις επεξεργάζονται από τον εγκέφαλο. Πρώτα, όμως, εισέρχονται στην άμεση μνήμη, που συγκρατεί αυτές τις πληροφορίες για μισό δευτερόλεπτο. Σε αυτό το στάδιο γίνεται επιλογή των πληροφοριών βάσει του σημασιολογικού τους περιεχομένου και στη συνέχεια οι επιλεχθείσες πληροφορίες περνούν από την άμεση μνήμη στη βραχυπρόθεσμη μνήμη.

Η βραχυπρόθεσμη μνήμη αποτελεί δομικό στοιχείο του μνημονικού συστήματος, στο οποίο γίνεται η πιο ενεργητική επεξεργασία των πληροφοριών και η αποθήκευση του μεγαλύτερου ποσοστού πληροφοριών σε σχέση με τα άλλα στάδια μνήμης. Πιο συγκεκριμένα, η ακουστική βραχυπρόθεσμη μνήμη αποθηκεύει τις πληροφορίες στο άνω τμήμα του κροταφικού λοβού, η οπτική βραχυπρόθεσμη μνήμη στον ινιακό λοβό και η αισθητικοκινητική βραχυπρόθεσμη μνήμη στο βρεγματικό λοβό.

Η λειτουργία της έγκειται αφενός στο να επιλέγει και να συγκρατεί για σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα τις πληροφορίες που έχουν ήδη αναγνωρισθεί και προσεχθεί στην αισθητηριακή συγκράτηση και προορίζονται για άμεση χρήση και αφετέρου στο να προετοιμάζει και να διατηρεί σε ενεργό κατάσταση τις επεξεργασμένες πληροφορίες. Τελικός στόχος της συγκεκριμένης διεργασίας είναι οι πληροφορίες να μεταβιβαστούν στη μακροπρόθεσμη μνήμη για σταθερή και μόνιμη χρήση.

Οι πληροφορίες που επαναλαμβάνονται περνούν στη μακροπρόθεσμη μνήμη, όπου και γίνονται εμπειρίες για όλη τη ζωή και μπορούν να ανακληθούν από το άτομο ανά πάσα στιγμή. Σημαντικό, επίσης στοιχείο της μνημονικής λειτουργίας αποτελεί και η εργαζόμενη μνήμη.

Με τον όρο αυτό νοείται ο μηχανισμός της μνήμης που αντλεί πληροφορίες από τη μακρόχρονη μνήμη προκειμένου να τις επαναφέρει στο παρόν. Χρησιμοποιείται από το άτομο προκειμένου να ανταποκριθεί στην εκτέλεση μιας διαδικασίας στην οποία εμπλέκονται πληροφορίες που έχουν αποκτηθεί στο παρελθόν.

Πώς λειτουργεί η μνήμη;

Έχουμε το λιγότερο δύο είδη μνήμης: την βραχυπρόθεσμη και την μακροπρόθεσμη μνήμη.
Κάθε είδος χωρίζεται σε πολλές υποκατηγορίες που όλες προκαλούνται από νευρικά σήματα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου.

Βραχυπρόθεσμη μνήμη
Δυνατότητες αποθήκευσης: η βραχύχρονη μνήμη μπορεί να θυμάται λίγες πληροφορίες, τα λεγόμενα «στοιχεία». Στοιχείο ίσως είναι κάποιο γράμμα, ένας αριθμός ή μικρή αριθμητική σειρά, λέξη ή σχήμα που εκλαμβάνουμε ως ενότητα. Έρευνες δείχνουν ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη μπορεί να περιλάβει μόνο 4 στοιχεία. Έχει αποδειχθεί ότι η βραχυπρόθεσμη μνήμη λειτουργεί με πληροφορίες στο λεγόμενο «στοιχείο» που δεν είναι μόνος ένας αριθμός ή ένα γράμμα αλλά και μια μικρή αριθμητική σειρά, συλλαβή ή λέξη που αντιλαμβανόμαστε αμέσως ως μια ενότητα. Είναι δύσκολο να θυμηθεί κανείς έναν οκταψήφιο αριθμό τηλεφώνου. Αν όμως τον διαιρέσουμε σε 2 ενότητες των 4 αριθμών, καθώς η μνήμη συγκρατεί μόνο 2 στοιχεία γίνεται πολύ πιο εύκολη η αποθήκευση. Η μέθοδος αυτή να συγκεντρώνονται μεμονωμένα στοιχεία σε λίγο μεγαλύτερες ενότητες ονομάζεται «ομαδοποίηση». Θεωρείται αποτελεσματική για τη διεύρυνση του δυναμικού της βραχυπρόθεσμης μνήμης, που χρησιμοποιούμε συνειδητά ή ασυνείδητα. Διάρκεια μνήμης: η μνήμη διατηρείται μόνο μερικά δευτερόλεπτα και υπάρχει μόνο με τη μορφή ενεργού νευρικού σήματος. Γι αυτό κάθε νέα μνήμη πρέπει να επαναλαμβάνεται διαρκώς στον εγκέφαλο, διαφορετικά πολύ γρήγορα λησμονιέται.

Ύπνος, άγχος, κατάθλιψη. Επίδραση & Διαταραχές στον εγκέφαλο

Είναι ο ύπνος απαραίτητος για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού;

Ο ύπνος είναι μία μετάβαση στο ασυνείδητο χωρίς συνειδησιακή απώλεια. Προξενεί μία πτώση της συνείδησης, χωρίς να έχει καμία σχέση με το θάνατο. Ο ύπνος είναι μία νευροβιολογική εγκεφαλική δραστηριότητα. Αποτελείται από πολύπλοκες νευροβιολογικές εναλλαγές της εγκεφαλικής δραστηριότητας. Κάθε πλήρης κύκλος του ύπνου με τις πέντε φάσεις διαρκεί κατά μέσο όρο γύρω στα 90 λεπτά.

Εγρήγορση

Αντιδράσεις : Μάτια και μύες κάνουν διαρκώς μεγαλύτερες και πιο συνειδητές ή σπασμωδικές κινήσεις. Εγκεφαλικά κύματα: ο εγκέφαλος εκπέμπ ει τα χαρακτηριστικά κύματα α με συχνότητα 8-12 Ηz.

Φάση Ν1 Ελαφρύς ύπνος

Αντιδράσεις : οι μύες χαλαρώνουν, τα μάτια κινούνται αργά από εδώ και από εκεί. Σταματά σιγά σιγά η επαφή με το περιβάλλον .Ο άνθρωπος σ΄αυτό το στάδιο πιστεύει ότι είναι ξύπνιος.

Διάρκεια : Συνήθως μερικά λεπτά κάθε φορά. Η φάση αυτή αντιστοιχεί στο 5% της συνολικής διάρκειας του ύπνου.

Εγκεφαλικά κύματα: Ο εγκέφαλος εκπέμπει κύματα θήτα με συχνότητα 4-7 Ηz.

Φάση Ν2

Αντιδράσεις: Οι κινήσεις των ματιών σταματούν. Δεν υπάρχει καμία απολύτως συνείδηση του περιβάλλοντος. Οι μύες είναι σχεδόν εντελώς χαλαροί.

Διάρκεια: Κάθε φάση Ν2 διαρκεί 10-25 λεπτά και συνολικά αποτελεί το 50% του ύπνου.

Εγκεφαλικά κύματα: ο εγκέφαλος εκπέμπει κύματα βήτα με συχνότητα 12-16 Hz.

Φάση Ν3 Βαθύς ύπνος ή SWS

Αντιδράσεις: Καμία αντίδραση στο περιβάλλον. Πολύ δύσκολη η αφύπνιση. Τα μάτια και οι μύες είναι ήρεμοι. Στη φάση αυτή μπορεί να παρατηρηθεί υπνοβασία και τα παιδιά ίσως ουρήσουν στο κρεβάτι τους.

Διάρκεια: Η φάση αυτή διαρκεί το 1/4 του ύπνου.

Εγκεφαλικά κύματα: Καταγράφονται πολύ αργά και ισχυρά κύματα δέλτα σε συχνότητα 1-3 Hz.

Ύπνος REM (Rapid Eye Movement), ο ύπνος των ονείρων, ο παράδοξος ύπνος

Αντιδράσεις: ο εγκέφαλος είναι το ίδιο ενεργός όπως όταν είμαστε ξύπνιοι. Οι κινήσεις των ματιών είναι γρήγορες (REM). Η ικανότητα του σώματος να κινηθεί είναι πολύ περιορισμένη.

Διάρκεια: το 1/5 του ύπνου.

Εγκεφαλικά κύματα: Θυμίζουν τα χαρακτηριστικά κύματα που καταγράφονται σε κατάσταση εγρήγορσης και κατά τη φάση Ν1.

Στο στάδιο του παράδοξου ύπνου, παρατηρείται έντονη ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου και εμφανίζονται οι λεγόμενες ρίπες, που τις χαρακτηρίζει βραχεία διάρκεια και υψηλή συχνότητα. Ο άνθρωπος χρειάζεται μια σημαντική ποσότητα παράδοξου ύπνου, και αν τη στερηθεί, παρατηρείται αποδιοργάνωση και επιθετικότητα στη συμπεριφορά του.

Ο εγκέφαλος μας Βάζει για ύπνο και μας ξυπνά

Το βιολογικό μας ρολόι ελέγχει τις λειτουργίες του σώματος σε 24ωρη βάση και πληροφορεί τον εγκέφαλο τι ώρα είναι. Το βιολογικό μας ρολόι εδρεύει στον υποθάλαμο, ο οποίος βρίσκεται βαθιά μέσα στον εγκέφαλο, απ’ όπου εκπέμπει σήματα στον υπόλοιπο εγκέφαλο ότι «έφτασε η ώρα». Οι βιορυθμοί προγραμματίζουν το σώμα να ακολουθεί τον 24ωρο, κιρκαδιανό κύκλο, τον κύκλο του ύπνου και της εγρήγορσης. Το βιολογικό ρολόι μας οδηγεί στο κρεβάτι μια ορισμένη ώρα κάθε βράδυ , ενώ ταυτόχρονα ένα είδος εσωτερικού θερμοστάτη φροντίζει ώστε να αισθανόμαστε κούραση ύστερα από κάποιο διάστημα χωρίς ύπνο. Ορισμένα νευρικά κύτταρα του υποθαλάμου εκκρίνουν μεταξύ άλλων την ορμόνη υποκρετίνη (ορεξίνη), που είναι βασικό συστατικό του μηχανισμού εγρήγορσης του εγκεφάλου. Αντίθετος είναι ο ρόλος της αδενοσίνης, που μας στέλνει για ύπνο.

Ορμόνες και ύπνος

- Aδενοσίνη (υπνωτική ουσία)

- Υποκρετίνη (ορεξίνη) η ορμόνη της εγρήγορσης

06:00 Κατά τη διάρκεια του ύπνου , η συγκέντρωση της αδενοσίνης μειώνεται βαθμιαία. Ταυτόχρονα αρχίζει η παραγωγή της υποκρετίνης που είναι το βασικό συστατικό του μηχανισμού εγρήγορσης. Καταστέλλεται τελικά η δραστηριότητα του κέντρο ύπνου και ξυπνάμε κάθε πρωί.

12:00 Η υπνωτική ουσία αδενοσίνη που είχε συσσωρευτεί από την προηγούμενη έχει τώρα σχεδόν εξαντληθεί και η υποκρετίνη έχει φτάσει στο υψηλότερο επίπεδο. Το κέντρο εγρήγορσης είναι πολύ ενεργοποιημένο και παρακινεί τον εγκέφαλο να μεγιστοποιήσει τη λειτουργία του. Το αποτέλεσμα είναι να νιώθουμε γεμάτοι ζωή και ενέργεια.

18:00 Το απόγεμα αυξάνεται η συγκέντρωση της υπνωτικής αδενοσίνης , ενώ ταυτόχρονα μειώνεται η παραγωγή της υποκρετίνης. Το κέντρο εγρήγορσης αρχίζει σιγά σιγά να είναι λιγότερο ενεργό και αισθανόμαστε κουρασμένοι.

24:00 Η συγκέντρωση της αδενοσίνης έχει φτάσει στο ανώτατο επίπεδο. Το κέντρο ύπνου είναι πολύ ενεργό και αναχαιτίζει τη δραστηριότητα του κέντρου εγρήγορσης. Όταν η παραγωγή της υποκρετίνης φτάσει στο κατώτατο όριο, μας παίρνει ο ύπνος.

Διαταραχές του ύπνου

Οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει πολλά γονίδια και περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζουν σημαντικά τη δομή του ύπνου. Αν μεταλλαχθούν, πάθουν βλάβη ή αρρωστήσουν, διαταράσσουν σημαντικά τον ύπνο. Ο Ιταλός γιατρός Vetrugno (Πανεπιστήμιο της Μπολόνια,2009)ανέφερε το περιστατικό 2 ασθενών 50 ετών που παρουσίαζαν ατροφία πολλαπλών συστημάτων(MSA). Η ασθένεια προσβάλλει νευρώνες σε ορισμένα σημεία του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα την εκφύλιση και τον κυτταρικό θάνατο. Στη συγκεκριμένη περίπτωση είχε πληγεί η ικανότητα του εγκεφάλου να ρυθμίζει την ισορροπία μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης, με αποτέλεσμα οι δύο ασθενείς να μην μπορούν ποτέ να κοιμηθούν. Όταν ξάπλωναν τη νύχτα στο κρεβάτι, έπεφταν σε κατάσταση μεγάλης ανησυχίας, κατά την οποία τα εγκεφαλικά κύματα ελάχιστα θύμιζαν εκείνα που καταγράφονται σε υγιή άτομα κατά τις φάσεις του ύπνου.

Και στους 2 ασθενείς διαπιστώθηκε μόνο ο ελαφρύς ύπνος Ν1 και η φάση REΜ με πολύ βίαια όνειρα. Οι ασθενείς περπατούσαν ολόγυρα, έκαναν μεγάλες κινήσεις , μιλούσαν δυνατά και φώναζαν. Κατά το περίεργο αυτό στάδιο , που κάθε φορά διαρκούσε μόνο μερικά λεπτά, μεσολαβούσαν πολλές φορές μικρά διαστήματα όπου οι ασθενείς ήταν ξύπνιοι αλλά τους βασάνιζαν ισχυρές παραισθήσεις, βρίσκονταν σε κατάσταση σύγχυσης, χωρίς να μπορούν να προσανατολιστούν.

Με τη βοήθεια προηγμένης τεχνολογίας ο Vetrugno έδειξε ότι οι ασθενείς του είχαν βλάβη σε περιοχές του εγκεφαλικού στελέχους και του διάμεσου εγκεφάλου, που ρυθμίζουν το ρυθμό του 24ωρου.Αυτός ήταν ο λόγος της περίεργης συμπεριφοράς τους.

Μετρήστε τον δείκτη νοημοσύνης σας - Τεστ IQ Raven Progressive Matrices

Αυτό το τεστ ευφυΐας είναι τύπου Raven Progressive Matrices (Τεστ Προοδευτικών Πινάκων Raven) και μετρά δείκτη νοημοσύνης IQ μέχρι και >=139 στην κλίμακα Stanford Binet (ποσοστό που επιτυγχάνει ένας στους 135 ανθρώπους). Αποτελείται από 25 δοκιμασίες ευφυΐας και έχετε απεριόριστο χρόνο για την επίλυσή του. Σε κάθε ερώτημα δίνετε: ένας πίνακας 3x3 από τον οποίον απουσιάζει το τελευταίο σχήμα και οκτώ πιθανές απαντήσεις, τα σχήματα A, B, C, D, E, F, G και H (παρατηρείστε την παραπάνω φωτογραφία που αποτελεί το πρώτο ερώτημα του τεστ νοημοσύνης). Πρέπει να εντοπίσετε ποιο σχήμα ολοκληρώνει λογικά τον δοθέντα πίνακα. Προφανώς πρέπει να εντοπίσετε μια κοινή θεμελιακή ιδιότητα που υπάρχει στα δοθέντα σχήματα είτε οριζόντια, είτε κάθετα, είτε συνολικά-ολιστικά. Οι ερωτήσεις γίνονται προοδευτικά πιο δύσκολες. Αν για κάποιο λόγο σας δυσκολέψει κάποια ερώτηση παραπάνω, προχωρήστε στην επόμενη και την εξετάζετε στο τέλος. Το αποτέλεσμα της εξέτασης δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ενδεικτική εκτίμηση του δείκτη νοημοσύνης. Ακολουθούν σύντομες πληροφορίες περί των τεστ Raven.

Η Raven's Progressive Matrices, συχνά αναφέρονται ως Raven's Matrices, είναι ένα σύνολο μη λεκτικών δοκιμών που συνήθως χρησιμοποιούνται σε εκπαιδευτικά περιβάλλοντα. Είναι η πιο συνηθισμένη και δημοφιλής δοκιμή που χορηγείται σε ομάδες που κυμαίνονται από 5-ετών-έως και σε ηλικιωμένους. Αποτελείται από 60 ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, κατανεμημένες ανά σειρά δυσκολίας. Έχει σχεδιαστεί για τη μέτρηση της ικανότητας αιτιολόγησης του συμμετέχοντα, και της ικανότητάς του κατά πόσο μπορεί να εξάγει νόημα. Το οποίο είναι συστατικό της Spearman’g, η οποία συχνά αναφέρεται ως γενική νοημοσύνη.

Οι δοκιμές αναπτύχθηκαν αρχικά από Raven John C. το 1936. Σε κάθε σημείο δοκιμής, o συμμετέχων καλείται να προσδιορίσει το στοιχείο που λείπει από ένα μοτίβο.Πολλά μοτίβα παρουσιάζονται υπό τη μορφή ενός 4x4, 3x3, 2x2 ή μήτρα (matrix).  

Οι λόγοι για τους οποίους το Standard Progressive Matrices Test είναι πολύ διαδεδομένο κι επιλέχτηκε και για την παρούσα έρευνα είναι οι εξής:

 Λόγω της μη λεκτικής φύσης του μπορεί να έχει διαπολιτισμική εφαρμογή.

 Είναι το καλύτερο εργαλείο μέτρησης του γενικού παράγοντα νοημοσύνης (g).

 Είναι ένα ομαδικό τεστ εύκολο στη χορήγηση και στη βαθμολόγηση.

 Διαθέτει καλά ψυχομετρικά χαρακτηριστικά (υψηλή αξιοπιστία και εγκυρότητα).

 Θεωρείται κατάλληλο για όλες τις ηλικίες μετά τα 6 έτη.

Το τεστ τύπου Advanced Progressive Matrices του Raven (Τεστ Προηγμένων Προοδευτικών Πινάκων), είναι ένα ευρύτερο τεστ νοημοσύνης, που απαιτεί ικανότητες χωροταξικής σκέψης, επαγωγικής (εκ του μερικού προς το γενικό) συλλογιστικής και ακρίβειας αντίληψης, που όλες συνεισφέρουν όσον αφορά το χωροταξικό συλλογισμό.

Ν. Χρηστάκης - Πώς τα κοινωνικά δίκτυα προβλέπουν επιδημίες

Μετά τη χαρτογράφηση περίπλοκων κοινωνικών δικτύων των ανθρώπων, ο Νικόλας Χρηστάκης και ο συνάδελφός του Τζέιμς Φάουλερ άρχισαν να ερευνούν πως αυτή η πληροφορία θα μπορούσε να βελτιώσει τις ζωές μας. Τώρα, αποκαλύπτει τα μόλις δημοσιευμένα ευρήματά του: Αυτά τα δίκτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην ανίχνευση επιδημικών φαινομένων νωρίτερα από ποτέ, από την εξάπλωση καινοτόμων ιδεών μέχρι τις επικίνδυνες συμπεριφορές και τους ιούς (όπως ο Η1Ν1). 

Τα τελευταία δέκα χρόνια, περνάω τον καιρό μου προσπαθώντας να καταλάβω πώς και γιατί τα ανθρώπινα όντα συναθροίζονται σε κοινωνικά δίκτυα. Το είδος των κοινωνικών δικτύων για το οποίο μιλάω δεν είναι η πρόσφατη online ποικιλία, αλλά περισσότερο, το είδος των κοινωνικών δικτύων στα οποία τα ανθρώπινα όντα συναθροίζονται εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, από τότε που εμφανιστήκαμε στην Αφρικανική σαβάνα. Λοιπόν, δημιουργώ φιλίες και συνεργατικές και αδελφικές και συγγενικές σχέσεις με άλλους ανθρώπους που με τη σειρά τους έχουν παρόμοιες σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Και αυτό εξαπλώνεται αδιάκοπα σε μεγάλη απόσταση. Και παίρνετε ένα δίκτυο που μοιάζει με αυτό. Κάθε τελεία είναι ένα άτομο. Κάθε γραμμή ανάμεσά τους είναι μια σχέση μεταξύ δυο ανθρώπων — διάφορα είδη σχέσεων. Και μπορείτε να πάρετε αυτό το είδος τεράστιου ιστού της ανθρωπότητας, στον οποίο όλοι είμαστε ενσωματωμένοι.  

Και ο συνεργάτης μου, ο Τζέιμς Φάουλερ, κι εγώ μελετάμε εδώ και αρκετό καιρό ποιοι είναι οι μαθηματικοί, κοινωνικοί, βιολογικοί και ψυχολογικοί κανόνες που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αυτά τα δίκτυα σχηματίζονται και ποιοι είναι οι παρόμοιοι κανόνες που καθορίζουν τον τρόπο που αυτά διευθύνουν, που επηρεάζουν τις ζωές μας. Και πρόσφατα, αναρωτιώμαστε αν θα ήταν δυνατό να επωφεληθούμε από αυτή την επίγνωση, ώστε πράγματι να βρούμε τρόπους να βελτιώσουμε τον κόσμο, να κάνουμε κάτι καλύτερο, πράγματι να διορθώσουμε πράγματα, όχι απλά να καταλάβουμε πράγματα. Έτσι ένα από τα πρώτα πράγματα που σκεφτήκαμε να αντιμετωπίσουμε ήταν πώς προσεγγίζουμε την πρόβλεψη επιδημιών. 

Και η τρέχουσα πρακτική στην πρόβλεψη μιας επιδημίας — αν είστε το CDC (Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών) ή κάποιο άλλο εθνικό σώμα — είναι να καθήσεις στη μέση εκεί που είσαι και να συλλέγεις δεδομένα από γιατρούς και εργαστήρια του τομέα που αναφέρουν την εξάπλωση ή τη συχνότητα συγκεκριμένων καταστάσεων. Λοιπόν, ανώνυμοι ασθενείς έχουν διαγνωστεί με κάτι [εδώ] ή άλλοι ασθενείς έχουν διαγνωστεί [εδώ], και όλα αυτά τα δεδομένα τροφοδοτούν ένα κεντρικό αρχειοστάσιο, με κάποια καθυστέρηση. Και αν όλα κυλήσουν ομαλά, σε μια με δυο βδομάδες από τώρα, θα ξέρετε που ήταν η επιδημία σήμερα. Και πράγματι, πριν από περίπου ένα χρόνο, υπήρξε αυτή η δημοσίευση της ιδέας του Google Flu Trends, αναφορικά με τη γρίπη, όπου, παρατηρώντας τι αναζητούν οι άνθρωποι σήμερα, θα μπορούσαμε να ξέρουμε που η γρίπη ... ποια ήταν η κατάσταση της επιδημίας σήμερα, ποια ήταν η εξάπλωση της επιδημίας σήμερα.

Αλλά αυτό που θα ήθελα να σας δείξω σήμερα είναι ένα μέσο με το οποίο θα μπορούσαμε να πάρουμε όχι απλώς ταχεία προειδοποίηση για μια επιδημία, αλλά επίσης πραγματικά έγκαιρη ανίχνευση μιας επιδημίας. Και, στην πραγματικότητα, αυτή η ιδέα μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι απλά στην πρόβλεψη επιδημιών από μικρόβια αλλά επίσης στην πρόβλεψη επιδημιών κάθε είδους. Για παράδειγμα, κάθε τι που εξαπλώνεται με μια μορφή κοινωνικής μετάδοσης θα μπορούσε να γίνει κατανοητό με αυτό τον τρόπο, από αφηρημένες ιδέες στα αριστερά όπως ο πατριωτισμός, ή ο αλτρουισμός, ή η θρησκεία, μέχρι συνήθειες όπως διατροφικές συνήθειες, ή αγορά βιβλίων, ή κατανάλωση αλκοόλ, ή κράνη ποδηλάτων [και] άλλα μέτρα ασφαλείας, ή προϊόντα που οι άνθρωποι ίσως αγόραζαν, αγορές ηλεκτρονικών αγαθών, οτιδήποτε στο οποίο ενυπάρχει ένα είδος διαπροσωπικής εξάπλωσης. Ένα είδος διάχυσης καινοτομίας θα μπορούσε να γίνει κατανοητό και να προβλεφθεί από το μηχανισμό τον οποίο πρόκειται να σας δείξω τώρα.

Ν. Χρηστάκης - Η κρυφή επιρροή των κοινωνικών δικτύων

Ο Νικόλας Χρηστάκης είναι καθηγητής ιατρικής και ιατρικής κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαντ, το 2009 συμπεριλήφθηκε από το «TIME» στον κατάλογο των εκατό προσωπικοτήτων με τη μεγαλύτερη επιρροή στον πλανήτη. 

Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι σε τεράστια κοινωνικά δίκτυα φίλων, οικογένειας, συναδέλφων κ.α. Ο Νικόλας Χρηστάκης περιγράφει πώς μια ευρεία ποικιλία χαρακτηριστικών - από την ευτυχία μέχρι την παχυσαρκία - μπορούν να διαδοθούν από άτομο σε άτομο, δείχνοντας πώς η θέση μας στο δίκτυο μπορεί να επηρρεάσει τη ζωή μας με τρόπους που δεν είχαμε φανταστεί. 

<<Για μένα, αυτή η ιστορία ξεκινάει 15 χρόνια πριν, όταν ήμουν ιατρός σε βαριά ασθενείς στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Περιέθαλπτα ετοιμοθάνατους ασθενείς και τις οικογένειές τους, στη νότια πλευρά του Σικάγο. Παρατηρούσα τι συνέβαινε σ' αυτους τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους στο τελευταίο σταδίο της ασθένειάς τους. Στο εργαστήριό μου, μελετούσα «το φαινόμενο του χήρου», που είναι μια πολύ παλια ιδέα στις κοινωνικές επιστήμες, σχεδόν 150 χρόνια παλιά, γνωστή ως «πεθαίνωντας από ραγισμένη καρδιά». Έτσι, όταν πεθάνω, η πιθανότητα να πεθάνει και η γυναίκα μου διπλασιάζεται, για παράδειγμα, μέσα στον πρώτο χρόνο. Εκείνη την περίοδο είχα αναλάβει μια συγκεκριμένη ασθενή, μία γυναίκα που πέθαινε από άνοια. Στην περίπτωση αυτή λοιπόν, σε αντίθεση με αυτό το ζεύγος τη φρόντιζε η κόρη της. Η κόρη ήταν εξουθενωμένη από τη μέριμνα για τη μητέρα της. Ο σύζυγος της κόρης είχε επίσης βαρεθεί την κούραση της γυναίκας του. Οδηγώντας προς το σπίτι μία μέρα, δέχομαι ένα τηλεφώνημα από ένα φίλο του συζύγου της κόρης λέγοντάς μου πως ήταν σε κατάθλιψη γι' αυτό που συνέβαινε στον φίλο του. Έτσι λοιπόν δέχομαι μια κλήση από έναν άγνωστο άνδρα που είχε μια εμπειρία, η οποια επηρρεάστηκε από ανθρώπους που βρίσκονταν σε κάποια κοινωνική απόσταση.

Ξαφνικά συνειδητοποιώ δύο πολύ απλά πράγματα. Πρώτον, το φαινόμενο της χηρείας δεν ήταν περιορισμένο μόνο στους συζύγους. Και δεύτερον, δεν αφορούσε μόνο ζευγάρια ανθρώπων. Αρχισα λοιπον να βλεπω τον κοσμο με ενα εντελως καινουριο τροπο, σαν ζευγη ατομων συνδεδεμενα μεταξυ τους. Στη συνεχεια ειδα οτι αυτα τα ατομα συνδεονταν σε τετραδες με αλλα κοντινα τους ζευγαρια. Και στην ουσια, αυτοι οι ανθρωποι ενσωματονονταν και σε αλλου ειδους σχεσεις, γαμους, φιλιες και αλλων ειδων συγγενειες. Και τελικα αυτες οι συνδεσεις κατεληγαν να ειναι τεραστιες, και ολοι ειμαστε εμπλεκομενοι σε αυτους τους τυπους συνδεσεων με τους υπολοιπους. Έτσι άρχισα να βλέπω τον κόσμο με νέα προοπτική και κυριολεκτικά μου έγινε εμμονή. Μου έγινε εμμονή το πώς αυτου του ειδους η εμπλοκη μας στα κοινωνικα δικτυα μπορει να επηρρεασει τις ζωες μας. Ετσι, τα κοινωνικα δικτυα ειναι αυτα τα πολυπλοκα ομορφα πραγματα, τοσο περιτεχνα και περιπλοκα, τοσο ευρεως διαδεδομενα, που καποιος αναρωτιεται για το ποιος ειναι ο σκοπος που εξυπηρετουν. Γιατι αραγε ειμαστε οργανωμενοι σε κοινωνικα δικτυα; Εννοω, πώς σχηματιζονται; Πώς λειτουργουν; Και πώς μας επηρρεαζουν; 

Το πρωτο μου θεμα σχετικο με αυτο δεν ηταν ο θανατος, αλλα η παχυσαρκία. Ξαφνικά ειχε γινει μόδα να μιλάμε για την «επιδημία της παχυσαρκίας». Μαζι με τον συνεργάτη μου, Τζέιμς Φάουλερ, αρχισαμε να αναρωτιομαστε αν η παχυσαρκία τελικά ήταν επιδημία και αν μπορούσε να εξαπλωθει από άνθρωπο σε άνθρωπο όπως στους τεσσερις για τους οποιους μιλησα προηγουμενως. Αυτό είναι ένα δείγμα από κάποια από τα αρχικα μας συμπερασματα. Ειναι 2.200 ανθρωποι το 2000. Καθε τελεια αντιστοιχει σε ενα ατομο. Φανταστειτε την καθε τελεια αναλογικα με το μεγεθος ενος ανθρωπινου σωματος. Ετσι οι μεγαλυτερες τελειες αφορουν πιο ευσωμους ανθρωπους. Επιπλεον, αν το μεγεθος του σωματος σας, αν ο δεικτης μαζας σωματος σας ειναι πανω απο 30, αν ειστε δηλαδη κλινικα παχυσαρκος, η τελεια ειναι χρωματισμενη κιτρινη. Ετσι, κοιτωντας προσεκτικα την εικονα, θα δειτε αμέσως πως υπαρχουν συμπλεγματα αναμεσα σε παχυσαρκους και μη παχυσαρκους ανθρωπους. Αλλα ακομα η οπτικη πολυπλοκοτητα ειναι πολύ μεγάλη. Δεν ειναι ξεκαθαρο τι ακριβως συμβαινει. Εγειρονται επισης ερωτηματικα. Ποσα συμπλεγματα δημιουργουνται εδω; Μήπως κάποια από αυτά δημιουργήθηκαν στην τύχη; Πόσο μεγάλα είναι αυτά τα συμπλέγματα; Μέχρι πού εκτείνονται; Και το πιο σημαντικό, τι τα προκαλεί;

Ν. Λυγερός - Τι έχει υπογράψει η Τουρκία;

Επειδή υπάρχουν ακόμα πολλά άτομα που ακόμα δεν ξέρουν ότι η Τουρκία υπέγραψε τη Συνθήκη Σεβρών το 1920 και νομίζουν ότι έχει υπογράψει μόνο τη Συνθήκη Λωζάννης το 1923, είναι καλό να υπενθυμίσουμε την περίπτωση των άρθρων που αφορούν την Αρμενία. Διότι το να έχει υπογράψει τη Συνθήκη δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει πάρει θέση για το αρμενικό, τουλάχιστον θεωρητικά. Όμως η ύπαρξη των άρθρων 88, 89, 90, 91, 92, και 93 αποδεικνύει ότι άλλαξε ή μάλλον αναγκάστηκε να αλλάξει τη στάση της, τουλάχιστον σε επίσημο επίπεδο. Και για να καταλάβουμε το αρχικό της πλαίσιο αρκεί να εξετάσουμε αυτό το σκίτσο του 1917 που δείχνει τη σχέση μεταξύ του θεσμού και του λαού.  

Στο άρθρο 88 βλέπουμε ότι: η Τουρκία δηλώνει ότι αναγνωρίζει όπως έπραξαν και οι Σύμμαχοι, την Αρμενία ως ελεύθερο και ανεξάρτητο κράτος. Στο άρθρο 89, η Τουρκία συμφωνεί με την Αρμενία και τις άλλες Μεγάλες Δυνάμεις να αποδεχτεί τη διαιτησία του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής για τον καθορισμό των συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Αρμενίας στα βιλαέτια των Ερζερούμ, Τραπεζούντας, Βαν και Βιτλίδας. Στο άρθρο 90, διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση που θα δοθούν βιλαέτια εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στην Αρμενία, η Τουρκία δηλώνει εξ αρχής ότι εγκαταλείπει τα δικαιώματά της σε αυτές τις περιοχές. Στο άρθρο 91, η Τουρκία δέχεται σε περίπτωση παραχώρησης βιλαετιού στην Αρμενία, να υπάρχει επιτροπή που θα καθορίσει τα σύνορα επί τόπου. Το Άρθρο 92 αφορά τα σύνορα της Αρμενίας μεταξύ Αζερμπαϊτζάν που αφορά έμμεσα την Τουρκία και τη Γεωργία. Το άρθρο 93 διευκρινίζει ότι η Αρμενία θα δεχτεί τις διατάξεις τω Μεγάλων Δυνάμεων όσον αφορά στον πληθυσμό που διαφέρει της πλειοψηφίας του πληθυσμού για τη φυλή, τη γλώσσα ή τη θρησκεία. Και αυτό αφορά και τουρκικό πληθυσμό. Αυτά υπέγραψε η Τουρκία το 1920, τίποτα λιγότερο.

Τεστ IQ - Μετρήστε τον δείκτη νοημοσύνης σας

Το ακόλουθο τεστ ευφυΐας μετρά δείκτη νοημοσύνης μέχρι 160 στην κλίμακα Wechsler, ποσοστό που αντιστοιχεί σε έναν στους 33.333 ανθρώπους. Αποτελείται από 20 δοκιμασίες ευφυΐας τις όποιες πρέπει να λύσετε σε 16 λεπτά. Σας δίνονται έξι σχήματα A, B, C, D, E, F και καλείστε να εντοπίσετε ποιο από αυτά τα σχήματα πρέπει να τοποθετηθεί στο τετράγωνο με το ερωτηματικό. Προφανώς πρέπει να εντοπίσετε μια κοινή θεμελιακή ιδιότητα που υπάρχει στα δοθέντα σχήματα είτε οριζόντια, είτε κάθετα, είτε συνολικά-ολιστικά. Οι ερωτήσεις γίνονται προοδευτικά πιο δύσκολες. Αν για κάποιο λόγο σας δυσκολέψει κάποια ερώτηση παραπάνω, προχωρήστε στην επόμενη και την κοιτάζετε στο τέλος. Αυτό το online τεστ iq δεν μετρά τη νοημοσύνη με ακρίβεια, καθώς είναι αρκετά σύντομο. Το αποτέλεσμα της εξέτασης δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια ενδεικτική εκτίμηση του δείκτη νοημοσύνης. Ακολουθούν σύντομες πληροφορίες περί της θεωρίας της νοημοσύνης του Charles Spearman και στη συνέχεια ένα λυμένο παράδειγμα για να κατανοήσετε τη λογική του τεστ, πριν προχωρήσετε στην εκτέλεσή του. 

Ποικίλες απόψεις έχουν διατυπωθεί για τα επιμέρους στοιχεία-ικανότητες που συναποτελούν τη νοημοσύνη· δηλαδή, για τη δομή της νοημοσύνης, όπως επικράτησε να ονομάζεται. Το ζήτημα αυτό της δομής, έχει απασχολήσει κατά καιρούς τόσο τους εμπειρικούς, όσο και τους θεωρητικούς ψυχολόγους. Πιο συγκεκριμένα, στις αρχές του αιώνα μας, ο γαλλικής καταγωγής ψυχολόγος Alfred Binet, ήταν αυτός που κατασκεύασε την πρώτη κλίμακα για τη μέτρηση της νοημοσύνης, χωρίς να βασιστεί σε κάποιο συγκεκριμένο θεωρητικό πρότυπο για τη δομή της νοημοσύνης. Ο Binet θεώρησε τη νοημοσύνη λοιπόν, ως μια, γενική-αδιαφοροποίητη, πνευματική ικανότητα και, στην όλη διαδικασία κατασκευής της κλίμακάς του, εργάστηκε εμπειρικά: στην κλίμακα του συμπεριέλαβε προβλήματα-ερωτήσεις που δεν αναφέρονται σε σχολικές γνώσεις, δεν εξαρτώνται δηλαδή από τη συνήθη σχολική μάθηση, αλλά που είναι κοινές εμπειρίες όλων των παιδιών και που, παράλληλα, έχουν συνάφεια με την επίδοση στα σχολικά μαθήματα. Ταυτόχρονα, φρόντισε ώστε παιδιά που έλυναν σωστά τις ερωτήσεις του τεστ να έχουν υψηλή επίδοση τα σχολικά μαθήματα, ενώ παιδιά που αποτύγχαναν να έχουν χαμηλή σχολική επίδοση. Η πρώτη αυτή αδιαφοροποίητη άποψη για την έννοια και τη δομή της νοημοσύνης, είναι γνωστή ως μονοπαραγοντική θεωρία για τη δομή της νοημοσύνης (Παρασκευόπουλος, 1994). 

Πρώτος, ο βρετανικής καταγωγής ψυχολόγος, Charles Spearman (1863-1945), ήταν αυτός που το 1904 έδωσε μια διαφορετική ερμηνεία στη φύση της νοημοσύνης από αυτήν του A.Binet. Υποστηρικτής καθώς ήταν της εμπειρικής κατεύθυνσης, ανέλυσε στατιστικά και συσχέτισε τους παράγοντες της νοημοσύνης για να καθορίσει τη φύση της. Μάλιστα, η καινούργια θεωρία του που εισάγει τον γενικό παράγοντα «g», επηρέασε για περισσότερο από πενήντα χρόνια τις ιδέες των ψυχολόγων για τη φύση και την εκτίμηση της νοημοσύνης, προσφέροντας ταυτόχρονα ένα ισχυρό στήριγμα στους θεωρητικούς της κληρονομικότητας, που αποδέχονται τη νοημοσύνη ως μια πάγια, σταθερή και μετρήσιμη ικανότητα. Η θεωρία των «δύο παραγόντων» του C.Spearman προέκυψε παρατηρώντας μέσα από πειράματα που πραγματοποίησε, ότι η απόδοση των υποκειμένων του σε κάποιο τεστ νοημοσύνης, παρουσίαζε θετική συνάφεια με την απόδοση του σε κάποιο άλλο τεστ. Με άλλα λόγια, οι υψηλές επιδόσεις ενός ατόμου σε ένα τεστ τείνουν να συσχετίζονται με τα εξίσου καλά αποτελέσματα και σε άλλα τεστ. 

Ο παράγοντας g ορίζεται από τη συνισταμένη επίδοση σε διάφορες νοητικές διαδικασίες, ενώ η μέτρηση του έγκειται στο βαθμό συσχέτισης και συμφωνίας που επιτυγχάνει ο εξεταζόμενος στα διάφορα τεστ. Πιο συγκεκριμένα, ο Spearman εφαρμόζει τη στατιστική τεχνική της ανάλυσης παραγόντων στις βαθμολογίες (scores) που επιτυγχάνει ο εξεταζόμενος στις διάφορες δοκιμασίες ή στα υποτεστ και αποδεικνύει στατιστικά ότι υπάρχει ο γενικός παράγοντας «g» που είναι κοινός σε κάθε εκδήλωση νοημοσύνης (Πολυχρονοπούλου, 2001). 

Στη θεωρία αυτή λοιπόν, γίνεται λόγος για έναν γενικό παράγοντα νοημοσύνης, όμοιο με τον γενικό αδιαφοροποίητο παράγοντα της μονοπαραγοντικής θεωρίας του Binet, ο οποίος συμβολίζεται με «g»(general factor), και αποτελεί το σύμβολο της γενικής νοημοσύνης κάθε ατόμου. Παράλληλα με τον γενικό παράγοντα «g», ο Spearman παρουσίασε και την ύπαρξη ενός φάσματος ειδικών παραγόντων ικανότητας, τους οποίους ονόμασε «ειδικούς» και τους συμβόλισε με το γράμμα «s»(special) (Fontana, 1995). Με τον όρο «s» αποδίδεται η απόδοση του υποκειμένου σε ένα συγκεκριμένο τεστ, το οποίο εκφράζει τις ειδικές δεξιότητες του ατόμου στον τομέα που εξετάζεται. Σύμφωνα λοιπόν με τη διεπίπεδη αυτή θεωρία, σε κάθε πνευματική δραστηριότητα, θεωρητικής ή πρακτικής φύσεως, υπεισέρχονται δύο παράγοντες: ο γενικός g και ο ειδικός s. Ο γενικός παράγοντα (g) είναι ίδιος για όλα τα είδη νοητικής ενέργειας· ο ειδικός παράγοντας (s) είναι διαφορετικός για κάθε είδος νοητικής ενέργειας. Σε περίπτωση που για κάποιο τεστ, απαιτείται σύνθετη νοητική προσπάθεια, δηλαδή λογική σκέψη, κατανόηση σύνθετων ιδεών και έλεγχο υποθέσεων, τότε το άτομο στηρίζεται περισσότερο στο γενικό νοητικό παράγοντα «g», από ότι σε ένα λιγότερο σύνθετο τεστ που απαιτεί απλή αναγνώριση ή ανάκληση ερεθισμάτων, οπτικο-κινητικές και κινητικές δεξιότητες (Μόττη-Στεφανίδη, 1999). [Πτυχιακή εργασία της Κετσιτζή Νικολέττα, Τμήμα Λογοθεραπείας, Α.Τ.Ε.Ι. Ηπείρου, 2013].

Παράδειγμα του τεστ IQ:

Τα βασικά 5 μέρη του εγκεφάλου και πώς μπορούμε να τα ενισχύσουμε

Τα βασικά πέντε μέρη του εγκεφάλου και πώς μπορούμε συνειδητά να βοηθήσουμε τη συνεργασία τους προς όφελός μας.

Η γνώση της νευροφυσιολογίας σχετικά με τις λειτουργίες του εγκεφάλου είναι ίσης αξίας με τη γνώση της γλώσσας όπου χρησιμοποιείται η γραμματική, η σύνταξη, η ορθογραφία.

Στην εργασία αυτή παρουσιάζονται τα βασικά πέντε μέρη του εγκεφάλου, δηλαδή, αριστερό και δεξί ημισφαίριο, μεσολόβιο (ή αλλιώς κεντρικός νευρώνας), αμυγδαλή και ιππόκαμπος, με στόχο να δούμε πώς μπορούμε συνειδητά να βοηθήσουμε τη συνεργασία των ημισφαιρίων, να χρησιμοποιήσουμε το βουβό δεξί ώστε το αριστερό να εκφράσει με λόγια τα συναισθήματά μας άρα και τη δημιουργικότητά μας, να μειώσουμε την ένταση της πρωτόγονης αμυγδαλής και να αυξήσουμε τις πιθανότητες δημιουργίας και διατήρησης νέων εγκεφαλικών κυττάρων μέσω του ιππόκαμπου, ανεξαρτήτως ηλικίας.

Ακολουθεί μια περιληπτική ανάλυση των πέντε βασικών δομών του εγκεφάλου, ώστε να δούμε πώς αυτά επηρεάζουν τη σκέψη και το συναίσθημα. Ο εγκέφαλός μας αναπτύσσεται και δομείται σύμφωνα με ένα γενετικό σχέδιο (DNA) που υπάρχει στα γονίδιά μας και είναι κοινό για όλους τους ανθρώπους. Ένα σχετικά ομοιογενές σύνολο κυττάρων δημιουργεί νευρώνες σε διαφορετικές αλλά διακριτές περιοχές του εγκεφάλου, με στόχο διαφορετικές δεξιότητες. Τα θεμέλια της συμπεριφοράς μας έγκεινται στη δημιουργία των διαφορετικών νευρώνων, στις διασυνδέσεις τους και στην αλληλοσύνδεση των περιοχών του εγκεφάλου. Η κληρονομικότητα επηρεάζει κατά ένα 25% τη διαμόρφωση της προσωπικότητας, ενώ το 75% αυτού που τελικά γινόμαστε, εξαρτάται από αλληλεπιδράσεις με το περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, κοινωνία, θρησκεία και γεωγραφικός ντετερμινισμός). Η ατομικότητά μας, η προδιάθεσή μας, οι φυσιολογικές ή μη συμπεριφορές μας καθώς και οι διαταραχές, οι ασθένειες, η δημιουργικότητα και κυρίως η χαρά για τη ζωή, εξαρτώνται από τη λειτουργία του εγκεφάλου μας και τη σωστή συνεργασία των πέντε τμημάτων του εγκεφάλου που αναλύονται καθώς και πολλών άλλων. (Υπάρχουν πολλές άλλες δομές στον εγκέφαλο, που ωστόσο δεν θα αναλυθούν στην παρούσα μελέτη).

Ημισφαίρια: Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε δεξί και αριστερό ημισφαίριο που επικοινωνούν μέσω του μεσολόβιου νευρώνα σε συνδυασμό με την αμυγδαλή και τον ιππόκαμπο. Όλους τους ανθρώπους, αλλά ιδιαίτερα τους καλλιτέχνες, μας ενδιαφέρει η σωστή επικοινωνία με τους άλλους και πάνω από όλα με τον ίδιο μας τον εαυτό, ώστε να οδηγηθούμε στην αυτογνωσία και στην εφαρμοσμένη δημιουργία. Ο δυτικός πολιτισμός έχει αναπτύξει εξαιρετικά το αριστερό ημισφαίριο, που χαρακτηρίζεται ως το ημισφαίριο της λογικής και της τεχνολογίας, και έχει αποδυναμώσει το δεξί ημισφαίριο που είναι της διαίσθησης, του συναισθήματος και της τέχνης. Διευκρινίζεται ότι το σώμα λειτουργεί χιαστί. Το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει τη δεξιά πλευρά του σώματος ενώ το δεξί την αριστερή. Παρακάτω καταγράφονται οι λειτουργίες των ημισφαιρίων σύμφωνα με τον πίνακα Bogen όπως έχει συμπληρωθεί από νεότερες μελέτες.

Το ομιλούν αριστερό ημισφαίριο -η βαρετή λογική: 1. Είναι το ημισφαίριο των αρνητικών συναισθημάτων. 2. Του όχι. 3. Της λογικής. 4. Των αριθμών. 5. Της ανάλυσης. 6. Της κατηγοριοποίησης (δηλαδή φτιάχνει λίστες). 7. Της γραμμικής συνέχειας (linearity). 8. Της αλληλουχίας. 9. Του επιμερισμού. 10. Των κακών ορμονών (κορτιζόλη, ντοπαμίνη, αυξημένη τεστοστερόνη). 11. Της στατικότητας, της αδράνειας. 12. Των αναστολών. 13. Ψεύδεται εύκολα. 14. Το εντροπικό που αρνείται τις αλλαγές. 15. Το ενήλικο και συχνά γερασμένο. 16. Της γκρίνιας, της γρουσουζιάς, της δυστυχίας. 17. Του φόβου, του πανικού. 18. Το ημισφαίριο «ξερόλας». 19. Των κακών ονείρων. 20. Της λεκτικής ακριβολογίας. Συμπερασματικά, το αριστερό ημισφαίριο θέλει τα πράγματα ως έχουν, ακόμα κι αν το άτομο είναι δυστυχισμένο, επειδή το αριστερό φοβάται κάθε αλλαγή και μας κρατάει πίσω στα γνωστά και δεδομένα. Ο καλλιτέχνης το χρειάζεται βέβαια εξαιρετικά γιατί μέσω αυτού εκφράζει με λόγο το συναίσθημά του, ωστόσο το αριστερό δεν διαθέτει χιούμορ, δεν αντιλαμβάνεται τη μεταφορά, την παρομοίωση και την παραβολή. Θα έλεγε κανείς ότι είναι το ημισφαίριο του αναγνώστη που διαβάζει φτηνή λογοτεχνία και δεν αντιλαμβάνεται ή μπερδεύεται από την ποιοτική. Με εκπαίδευση και συνεργασία ωστόσο των ημισφαιρίων μπορεί να εξελιχθεί σε έναν εξαίρετο συνεργάτη του καλλιτέχνη και ιδιαίτερα του συγγραφέα.

Το βουβό δεξί ημισφαίριο -η εμπνευσμένη διαίσθηση: 1.Είναι το ημισφαίριο των θετικών συναισθημάτων. 2. Λέει πάντα και σε όλα ναι. 3. Της δημιουργικότητας. 4. Του ρυθμού. 5. Της γεωγραφικής και χωροταξικής αντίληψης. 6. Του χρώματος. 7. Της φαντασίας. 8. Της εικόνας. 9. Της ονειροπόλησης. 10. Της διαίσθησης. 11. Της ενσυναίσθησης. 12. Της ολιστικής γνώσης και συνειδητότητας. 13. Της διάδρασης με τον εαυτό μας και τους άλλους. 14.Της αλλαγής. 15. Δεν ξέρει να ψεύδεται και πιστεύει χωρίς αμφισβήτηση τα πάντα. 16. Είναι αιωνίως παιδί, θέλει την έκπληξη, την πρωτοτυπία. 17. Παράγει τις καλές ορμόνες (σεροτονίνη, μελανοτονίνη, ενδορφίνες). 18. Του οραματισμού. 19. Του χιούμορ, του υπονοούμενου, του γέλιου, του κεφιού. 20. Της εξέλιξης και της κινητικότητας. 21. Αλλά ΔΕΝ μιλάει. Συμπερασματικά ενώ το δεξί ημισφαίριο διαθέτει μεγάλα «ταλέντα» όμως χρειάζεται το αριστερό για να τα εκφράσει λεκτικά και το μεσολόβιο για να συγκοινωνήσουν τα ημισφαίρια. Διευκρίνιση: οι νευροεπιστήμες αποδέχονται αυτούς τους βασικούς διαχωρισμούς στη λειτουργία των ημισφαιρίων, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι κάποιες δεξιότητες μπορεί να βρίσκονται και στα δύο ημισφαίρια. Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι σε ανθρώπους που έχασαν μέρος του εγκεφάλου τους, ο υπάρχων εγκέφαλος αναπληρώνει, ανεξαρτήτως ημισφαιρίου, αρκετές δεξιότητες, δηλαδή αν και πέφτουν κάποιες «ασφάλειες» του ηλεκτρολογικού πίνακα-εγκεφάλου, κάποιες άλλες ενεργοποιούνται με αυτόματες παρακαμπτήριους.

Ν. Λυγερός - Οι πράξεις του Ε. Βενιζέλου

Το 1922, έστειλε τηλεγράφημα εκ των υστέρων για την καταδίκη των 6.

Το 1923, υπογράφει την Συνθήκη της Λωζάννης ως πρώην.

Το 1930, υπογράφει την ελληνοτουρκική σύμβαση στην Άγκυρα.

Το 1931, είναι ενάντια στην Επανάσταση των Κυπρίων.

Το 1934, στέλνει επιστολή στην Επιτροπή Βραβείων Νόμπελ για να προτείνει τον Κεμάλ για το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης.

Το 1935, ενθάρρυνε το στρατιωτικό πραξικόπημα.

Την ίδια χρονιά, καταδικάζεται σε θάνατο ως προδότης της πατρίδας.

Το 1936, πεθαίνει.

Αυτές οι πράξεις του Ε. Βενιζέλου έχουν μεταξύ τους μια συνέχεια σκέψης και δεν αποτελούν εξαίρεση, αλλά κατάληξη της πολιτικής του. Δεν είναι λοιπόν κινήσεις που έγιναν χωρίς προετοιμασία και δεν αποτελούν απλώς απαντήσεις στις συνθήκες της εποχής του. Ο Ε. Βενιζέλος ακολουθεί πιστά έναν τρόπο σκέψης που δεν αλλάζει. Το ενδιαφέρον της υπόθεσης είναι γιατί πολλοί αναλυτές δεν βάζουν μαζί αυτές τις πράξεις και εξετάζουν την καθεμία χωρίς τις άλλες για να φανεί ότι πρόκειται για εξαίρεση. Αλλά όταν οι εξαιρέσεις είναι τόσες πολλές, απλώς αποτελούν κανόνα. Αν προσθέσουμε την καθυστέρηση που προκάλεσε για το θέμα της απελευθέρωσης της Κρήτης, στο γεγονός ότι ήταν κάθετα ενάντια στην απελευθέρωση της Κύπρου το 1931, τότε βλέπουμε τα ίχνη μιας ορθολογικής πολιτικής που δεν άλλαξε τόσα χρόνια. Δεν προώθησε αυτό που ονομάζουμε πιο απλά τα εθνικά μας θέματα. Αντιθέτως κάνοντας αυτές τις πράξεις, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ήθελε να βρει ισορροπίες με τον ξένο παράγοντα.

Το ερώτημα είναι απλό: γιατί όλα αυτά τα στοιχεία δεν επαρκούν για να πάρει κάποιος μια αντικειμενική θέση. Η απάντηση είναι απλή: οι περισσότεροι δεν εξετάζουν αυτά τα δεδομένα, η προπαγάνδα συνεχίζει να λειτουργεί. Παρουσιάζεται ως μια εναλλακτική σε σχέση με τον Βασιλιά Κωνσταντίνο Α΄, ενώ και οι δύο ενεργοποίησαν ένα απαράδεκτο πλαίσιο ενάντια στις στρατηγικές θέσεις του Ελληνισμού. Αλλά σιγά σιγά όλοι θα καταλάβουν περί τίνος πρόκειται.

Ν. Λυγερός - Το άρθρο 14 της Συνθήκης Παρισίων του 1947

Φέτος γιορτάζουμε την επέτειο των 70 ετών της Συνθήκης Παρισίων του 1947. Μ’ αυτήν την Συνθήκη η Ελλάδα έχει αποκτήσει τα σημερινά της σύνορα και τα έχει κρατήσει ως έχει ό,τι και να λέγεται. Το θέμα είναι ποιος το θυμάται ότι στις 10 Φεβρουαρίου του 1947 η Ελλάδα δικαιώθηκε και τα Δωδεκάνησα επέστρεψαν στην πατρίδα τους. Έτσι, μπορεί η οθωμανική Αυτοκρατορία να τα άρπαξε το 1522 από τους Ιωαννίτες Ιππότες που αντιστάθηκαν έως το τέλος και η κατοχή των Τούρκων να διήρκησε έως το 1912, τίποτα δεν άλλαξε, διότι η δημοκρατική Ιταλία, που άφησε πίσω την φασιστική, ήξερε ποιανού ήταν η πατρίδα και το ίδιο ισχύει για τις Μεγάλες Δυνάμεις, που είδαν ποιος παρέμεινε μαζί τους και μάλιστα θυσιάστηκε για ν’ αντέξουν όλοι μαζί τα χτυπήματα του Άξονα. Έτσι η Συνθήκη Παρισίων έρχεται να επισφραγίσει έναν κοινό αγώνα που οδήγησε στη νίκη και όλη την Ευρώπη στην απελευθέρωση από τη βαρβαρότητα. Είναι ένα μάθημα της έξυπνης ιστορίας που δεν ξεχνά τις αδικίες και δικαιώνει τους μαχητές όσα χρόνια κι αν πέρασαν. Γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει ακόμα και οι ραγιάδες να θυμούνται ότι οι κατακτητές πάντα φεύγουν, ακόμα και αν η κατοχή διαρκεί αιώνες, αρκεί ο λαός να πιστεύει στην ελευθερία του. Στην Κρήτη η κατοχή κράτησε από το 1669 έως το 1913 κι όμως κανένας δεν είπε τίποτα όταν έφυγαν οι Τούρκοι, διότι όλοι ήξεραν ότι απλά δεν είναι η πατρίδα τους. Το ίδιο έγινε και στα Δωδεκάνησα και η Συνθήκη Παρισίων είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Είναι, επίσης, παράδειγμα ότι η Συνθήκη της Λωζάννης αλλάζει, αφού το άρθρο 14 της Συνθήκης Παρισίων έρχεται να καλύψει και να αντικαταστήσει, επί της ουσίας, το Άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάννης...