Παιδαγωγικές Επισημάνσεις στα Διασωθέντα Αποσπάσματα του Ηρακλείτου

Περίληψη: Όλη η φιλοσοφία του Ηρακλείτου, η οποία δεν αποκαλύπτει, ούτε αποκρύπτει κάτι, αλλά μόνο σημαίνει, κατά το Βέικο (1998, 85) μπορεί να συνοψιστεί στη φράση: όλα τα συγκεκριμένα πράγματα είναι ένα, κι ας μεταβάλλονται αυτά συνεχώς και ας βρίσκονται σε διαρκή πόλεμο ανάμεσά τους. Αυτό το ένα, ο ξυνός λόγος, το σοφόν, η απόλυτη αλήθεια, από την πλειονότητα των ανθρώπων διαφεύγει και πριν και μετά την υπόδειξή του. Αρκετά αποσπάσματα του Ηρακλείτου κάνουν λόγο για πιθανές αιτίες που δε μαθαίνουν οι άνθρωποι αυτό το οποίο πρέπει να μάθουν, δηλαδή...

Νίκος Λυγερός - Ex nihilo

Ξένος  Από πού προέρχεται η γνώση σου;  Σκοτεινός  Από το μηδέν!  Ξένος  Γιατί είσαι τόσο Σκοτεινός;  Σκοτεινός  Αναζητώ μόνο και μόνο τη φωτεινότητα κι αυτή βρίσκεται στο σκοτάδι.  Ξένος  Και ποιος θα μπορέσει να καταλάβει τη σκέψη σου;  Σκοτεινός  Οι άνθρωποι του βάθους.  Ξένος  Δεν είμαστε όλοι δύτες της Δήλου.  Σκοτεινός  Τότε, η φωτεινότητα θα παραμείνει στο σκοτάδι.  Ξένος  Χρειαζόμαστε τη λάμψη σου.  Σκοτεινός  Μόνο...

Ludwig Wittgenstein: Tractatus logico-philosophicus

Tractatus logico-philosophicus (PDF) Ludwig Wittgenstein, Κιτσόπουλος Θανάσης (μτφρ.)  Διάλεξη του Νίκου Λυγερού: Αισθητικές και νοηματικές περιπλανήσεις - Ludwig Wittgenstein (Tractatus logico-philosophicus). Αμφιθέατρο Ιδρύματος Β & Μ Θεοχαράκη. Δευτέρα 11/02/2013.  Νίκος Λυγερός - Από τις Κατηγορίες του Αριστοτέλη στο Tractatus του Wittgenstein (video)   Πηγές: - Ludwig Wittgenstein - Tractatus logico-philosophicus (βιβλίο) http://electra.lis.upatras.gr/index.php/deukalionas/article/view/1286/1162 - Έργο Ανθρωπότητας...

Ν. Λυγερός - Από τις Κατηγορίες του Αριστοτέλη στο Tractatus του Wittgenstein

Η διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Από τις Κατηγορίες του Αριστοτέλη στο Tractatus του Wittgenstein". 26ης Οκτωβρίου 90, Κτήριο Α, 3ος όροφος, (Λεωφορείο 40 και 31, στάση: σφαγεία), Θεσσαλονίκη. Δευτέρα 8 Ιουνίου 201...

Νίκος Λυγερός - Το βάθος της Ασκητικής

Η διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Το βάθος της Ασκητικής". 23ο Δημοτικό Σχολείο. Αίθουσα Ανδρόγεω, Ηράκλειο. Τετάρτη 18 Φεβρουαρίου 2015, ώρα 20.00.  Χαιρετώ και αυτούς που έχουν έρθει τώρα, τους άλλους δεν τους χαιρετώ, γιατί είμαστε σε σκυταλοδρομία απ' ό,τι κατάλαβα. Πρώτα απ' όλα χαίρομαι που κάνουμε αυτή τη διάλεξη σήμερα, άρα εντάξει υπάρχει και θέμα της ανάγκης, αλλά θα ήθελα να σας πω μερικά πράγματα για τον Νίκο Καζαντζάκη με ποια έννοια; Κανονικά όταν είσαι κρητικός θεωρείς ότι τον Νίκο Καζαντζάκη τον ξέρεις, άρα δεν υπάρχει λόγος κάποιος...

Αν το Κακό δρα απεριόριστα, δικαιούται το Καλό να θέτει όρια στη δική του δράση;

Αυτό το ερώτημα διερευνά ο Albert Camus στο θεατρικό του έργο «Οι Δίκαιοι». Γραμμένο το 1949, το έργο βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και αφορά σε υπαρκτά πρόσωπα. Διαδραματίζεται στη Μόσχα τού 1905, τις ημέρες που η Οργάνωση Μάχης, το ‘‘στρατιωτικό’’ τμήμα τού Σοσιαλιστικού Επαναστατικού Κόμματος (Εσέροι), το οποίο, ως γνωστόν, είχε υιοθετήσει την οργανωμένη τρομοκρατική δράση, σχεδιάζει να δολοφονήσει τον Μεγάλο Δούκα Σέργιο, τον στυγνό κυβερνήτη τής Μόσχας και θείο τού τσάρου Νικόλαου Β´. Η εκτέλεση του Μεγάλου Δούκα έγινε στις 4 Φεβρουαρίου. Τρεις...

Ν. Λυγερός - Η συμβολή της νευροφιλοσοφίας / The contribution of Neurophilosophy

Η συμβολή της νευροφιλοσοφίας δεν είναι μόνο αφαιρετική και θεωρητική. Η επίγνωση της δυνατότητας του ανθρώπινου εγκεφάλου προσφέρει πλαίσιο ανάπτυξης για την φιλοσοφία. Δεν πρόκειται μόνο για μια θεώρηση του κόσμου μέσω ενός μαύρου κουτιού του οποίου δεν είναι προσβάσιμο το περιεχόμενο. Με τις έρευνες που γίνονται πάνω στον εγκέφαλο έχουμε δεδομένα που ήταν ανύπαρκτα πριν από μερικά χρόνια. Ο τομέας της ψυχομετρικής έχει αναπτυχθεί θεαματικά με αποτελέσματα ο συνδυασμός των δύο να έχει ωφελήσει και τον ίδιο τον άνθρωπο που θέλει να παίξει ένα ρόλο μέσα...

Ν. Λυγερός - Περί ενός δίκαιου

Πώς καταλαβαίνουμε έναν δίκαιο; Πρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο του Albert Camus; Πρέπει να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα της συμμετοχής όταν δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος εκτός από αυτόν της ανθρωπότητας; Ή ακόμα πιο απλά, είναι δυνατόν να καταλάβουμε το ανυπόφορο; Διότι ένας δίκαιος ζει αναγκαστικά σ’ έναν κόσμο άδικο όπως μία όαση μέσα στην έρημο. Όμως ποια είναι η έννοια της όασης για την έρημο; Δεν είναι αυτή του λάθους, του παράξενου; Διότι ένας δίκαιος είναι προ παντός μία ιδιομορφία μέσα στον κόσμο. Και αυτή η ιδιομορφία είναι ουσιαστικά μόνη....

Ν. Λυγερός - Το μοντέλο του Schopenhauer

«Γνωρίζουμε λοιπόν όλοι, πως όσο περισσότερο προικισμένος είναι ένας άνθρωπος, τόσο μεγαλύτερη κατάρα τον δέρνει. Γιατί αυτός βλέπει τους άλλους να μην έχουν γνώσεις, να είναι ελεεινοί και μικροί, όσο και αυτοί τον βλέπουν ανώτερο και άπιαστο. Δυστυχώς, όμως, δεν είναι δυνατόν να εκφράζει αυτήν τη γνώμη του για τους άλλους, φθάνει σε ένα όριο και σταματάει. Το ίδιο κάνουν και οι άλλοι. Άραγε, όπως φαίνεται, είναι ένας απομονωμένος και μοναχικός άνθρωπος, καταδικασμένος να ζει σε ένα νησί όπου δεν απαντάει κανέναν και ο κάθε πίθηκος από μακριά τού μοιάζει...

Εργασία και ατομικότητα

Αυτοί οι δήθεν αναγνωρισμένοι άνθρωποι , οι τιμημένοι, είναι ένας σωρός από σκουπίδια και τίποτε άλλο. Είναι όμως γεμάτοι από εκείνα ακριβώς τα σκουπίδια που Θέλει η κοινωνία . Και η κοινωνία τούς ανταμείβει, δίνοντάς τους βραβεία. Κάθε άνθρωπος που έχει αίσθηση τής ατομικότητάς του ζει από τη δική του αγάπη για τη δουλειά του, χωρίς να νοιάζεται καθόλου για τη γνώμη των άλλων. Μάλιστα, όσο μεγαλύτερη αξία έχει η δουλειά σου, τόσο λιγότερη πιθανότητα υπάρχει να αποκτήσεις σεβασμό από αυτήν. Και αν η δουλειά σου είναι δουλειά μιας ευφυίας, τότε δεν...

Αυθεντικότητα

Κάποτε είχα μείνει σε μια οικογένεια που είχε ένα μικρό παιδί. Γίναμε φίλοι και το ρώτησα: «Τί θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;» Εκείνο είπε: «Απ' ό,τι καταλαβαίνω , θα γίνω τρελός.» Είπα: «Τρελός; Γιατί θα γίνεις τρελός; » Εκείνο είπε: «Επειδή η μητέρα μου με θέλει να γίνω γιατρός, ο πατέρας μου με θέλει να γίνει μηχανικός, ο θείος μου με θέλει να γίνω καθηγητής, ο άλλος μου θείος με θέλει να γίνω επιστήμονας. Όλη μου η οικογένεια με θέλει να γίνω κάτι άλλο. 'Κι εγώ καταλαβαίνω ότι αν προσπαθήσω να γίνω όλα αυτά τα πράγματα, ένα είναι σίγουρο -ότι θα καταλήξω...

Τζων Λοκ: Η ανησυχία καθορίζει τη θέληση

31. Επιστρέφοντας λοιπόν στην ερευνά μας, θέτουμε το ερώτημα: Τι καθορίζει τη θέληση μας κατά το πράττειν; Μετά από επανεξέταση του ζητήματος , είμαι σε θέση να υποθέσω ότι η θέληση δεν καθορίζεται, όπως γενικώς θεωρείται, από το μέγιστο αγαθό στο οποίο αποβλέπει κανείς μελλοντικά, αλλά μάλλον από μια (και δη την πλέον επείγουσα τις περισσότερες φορές) ανησυχία, από την οποία κυριαρχείται κανείς σε παρόντα χρόνο. Αυτη η ανησυχία είναι που καθορίζει αποτελεσματικά τη θέληση και μας θέτει στην τροχιά των τελούμενων από μας πράξεων. Αυτη την ανησυχία μπορούμε...

Καζαντζάκης: Ασκητική

Δε ζυγιάζω, δε μετρώ, δε βολεύομαι! Ακολουθώ το βαθύ μου χτυποκάρδι. Δεν πολεμούμε τα σκοτεινά μας πάθη με νηφάλια, αναιμικιά, ουδέτερη, πάνω από τα πάθη αρετή. Παρά με άλλα σφοδρότερα πάθη. Ένα καράβι είναι το σώμα μας και πλέει απάνω σε βαθιογάλαζα νερά. Ποιος είναι ο σκοπός μας; Να ναυαγήσουμε! Έχεις ευθύνη. Δεν κυβερνάς πια μονάχα τη μικρή ασήμαντη ύπαρξή σου. Είσαι μια ζαριά όπου για μια στιγμή παίζεται η μοίρα του σογιού σου. Ζούμε μόνοι, πεθαίνουμε μόνοι, το ενδιάμεσο φωτεινό σημείο το λέμε ζωή. Η ανώτατη αρετή δεν είναι νά' σαι ελεύτερος,...

Οι άνθρωποι είναι έτοιμοι να ασπαστούν μια γνώμη μόλις πειστούν πως είναι κοινώς αποδεκτή

Μπορείτε επίσης να χρησιμοποιήσετε σαν θέσφατο μια κοινή προκατάληψη, διότι οι περισσότεροι άνθρωποι συντάσσονται με τη θέση του Αριστοτέλη ότι μπορούμε να ισχυριστούμε ως σωστό αυτό που πιστεύουν οι πολλοί. Η τέχνη του να έχεις πάντα δίκιο - Arthur Schopenhauer Δεν υπάρχει γνώμη, όσο παράλογη κι αν είναι που οι άνθρωποι να μην είναι έτοιμοι να την ασπαστούν μόλις πειστούν πως είναι κοινώς αποδεκτή. Το παράδειγμα των άλλων επηρεάζει τόσο τη σκέψη τους όσο και τις πράξεις τους. Είναι σαν πρόβατα που ακολουθούν τον αρχηγό του κοπαδιού όπου τους οδηγήσει....

Το παράδοξο του Russell

Η Principia Mathematica αποτελεί έναν σταθμό σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε κλασσική λογική ή απλά λογική, και γράφτηκε από τους Whitehead και Russell στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.Ο σκοπός της ήταν φιλόδοξος: Να παράξει όλες τις μαθηματικές αλήθειες μέσα από ένα συνεπές και πλήρες λογικό σύστημα. Με άλλα λόγια, να βρει ένα σύνολο θεμελιωδών παραδοχών, αρκετό να αναπαράγει όλο τον κόσμο της ανθρώπινης λογικής. Το Παράδοξο του Russell Η βασική αρχή που ακολουθείται στην Principia Mathematica έγκειται στο γεγονός ότι, αντίθετα...

Godel - Το θεώρημα της μη πληρότητας και φιλοσοφικές προεκτάσεις

Για να εκτιμηθεί ο αντίκτυπος του θεωρήματος της μη πληρότητας του Godel, είναι κρίσιμο να καταλάβουμε πώς τα μαθηματικά ήταν αντιληπτά την περίοδο που αποδείχθηκε. Μετά από πολλούς αιώνες συνύπαρξης υπό ίσους όρους ασαφών διαισθητικών αντιλήψεων και ακριβούς λογικής, τα μαθηματικά στο τέλος του 19ου αιώνα άρχισαν να αποσαφηνίζονται. Επινοήθηκαν τα αποκαλούμενα τυπικά συστήματα. Στα τυπικά συστήματα τα θεωρήματα, με χρήση αυστηρών κανόνων, βλαστάνουν από τα αξιώματα όπως τα κλαδιά από ένα δέντρο. Αυτή η διαδικασία έπρεπε να αρχίσει από κάπου. Και τα...