Ν. Λυγερός - Στρατηγικά νοητικά σχήματα ζωής / Πλαίσιο, πεδίο και πεδίο μάχης

Ενώ ο καθένας λέει ότι παλεύει για τη μάχη της ζωής και οι περισσότεροι λένε στην τελική δεν παλεύεται, στην πραγματικότητα βλέπουμε ότι σχεδόν κανένας δεν είναι σωστά προετοιμασμένος. Έτσι αυτοσχεδιάζει χωρίς μεθοδολογία και σπαταλά μια απίστευτη ποσότητα χρόνου για να παράγει ελάχιστα, που δύσκολα ανήκουν στο έργο. Το αρχικό λάθος προέρχεται από την έλλειψη διαχείρισης του χρόνου, γιατί δεν αναλύονται οι διαφορές μεταξύ πλαισίου, πεδίου, πεδίου δράσης και πεδίου μάχης. Κατά συνέπεια βρισκόμαστε γρήγορα στο πεδίο μάχης δίχως τα κατάλληλα εφόδια. Αν κωδικοποιήσουμε αυτά τα στάδια και κάνουμε μια μεταφορά δομής, θα δούμε τα πράγματα μ’ έναν πιο ορθολογικό τρόπο που ετοιμάζει μια στρατηγική πορεία. Για τη ζωή το πλαίσιο είναι η νοόσφαιρα, το πεδίο η πραγματικότητα, το πεδίο δράσης η δραστηριότητα και το πεδίο μάχης η μαχητικότητα που έχουμε. Το τελικό στάδιο εξετάζεται μέσω του αποτελέσματος, αλλά όχι τα προηγούμενα που σχετίζονται περισσότερο με τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεράσουμε. Εδώ η νοημοσύνη λειτουργεί για τον εντοπισμό αυτών των εμποδίων που θα αντιμετωπιστούν μέσω της σκέψης. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί δεν κάνουν σωστή εκτίμηση της δυσκολίας λόγω έλλειψης ανάλυσης μέσω αυτών των σταδίων και βιάζονται να λύσουν τα προβλήματα χωρίς μεθοδολογία και συνήθως έρχεται η ήττα που ονομάζουν αποτυχία, διότι θεωρούν ότι οφείλεται στη δράση της τύχης, ενώ έχουν απλώς ανάγκη στρατηγικής καθοδήγησης για να πετύχουν αδιανόητα κατορθώματα.

Νίκος Λυγερός - Πλαίσιο, πεδίο και πεδίο μάχης

Ακόμα και στο στρατηγικό περιβάλλον δεν υπάρχει ξεκάθαρη εικόνα των διαφορών μεταξύ των εννοιών πλαισίου, πεδίου και πεδίου μάχης. Συνήθως, οι δυο πρώτες θεωρούνται ταυτόσημες και η τρίτη συστατικά πλεονασμός. Η ιδέα της απλοποίησης σε ακραίο επίπεδο δημιουργεί και τον εκφυλισμό. Επιπλέον, η λεγόμενη εμπειρία, η οποία δεν είναι παρά ένα συνονθύλευμα λαθών, μας οδηγεί στο λανθασμένο συμπέρασμα ότι η έννοια του πεδίου μάχης δεν μπορεί να αναλυθεί σε πιο βασικά σχήματα. Για να αναδείξουμε αυτόν τον προβληματισμό, ας εξετάσουμε την περίπτωση ενός στρατηγικού παιγνίου από τη πλευρά της νοητικής στρατηγικής: το σκάκι. Στην ερώτηση: τι είναι σκακιέρα; Υπάρχουν μόνο σπάνια άτομα που μπορούν να απαντήσουν σωστά και με ακρίβεια. Η δυσκολία προέρχεται από την εμπειρία. Ως παίγνιο, το σκάκι, το οποίο δίνει σημασία στη μάχη, κρύβει την πραγματική ουσία της σκακιέρας. Είναι λοιπόν σημαντικό σε ένα στρατηγό να ακούει τις συμβουλές του στρατηγιστή που εξετάζει και το υπόβαθρο μιας σκηνής, πριν υπάρξει καν η δράση κι η παράσταση. Τα χαρακτηριστικά της σκακιέρας αποτελούν το σύνολο της έννοιας αυτού του πλαισίου. Και σε αυτό το παράδειγμα, η μετατροπή του πλαισίου σε πεδίο σχετίζεται αποκλειστικά με τον κανόνα του λευκού τετραγώνου. Το πεδίο, για να γίνει επιτέλους πεδίο μάχης, πρέπει να ενισχυθεί με τα πιόνια και τα κομμάτια με τους κανόνες κίνησης, για να υπάρξει δράση εκ μέρους των δυο παικτών. Αυτή η νοητική προσέγγιση του παιγνίου μας δίνει τη δυνατότητα και να ερμηνεύσουμε την αναγκαιότητα του μικρού και μεγάλου ροκέ. Διότι, αν η σκακιέρα είχε άλλο σχήμα π.χ. κυλινδρικό ή σφαιρικό κι όχι επίπεδο, τότε τα ροκέ όχι μόνο δεν θα ήταν απαραίτητα, αλλά θα γίνονταν κι επικίνδυνα λόγω της εξαφάνισης της γωνίας. Αυτό το σημείο της σκακιέρας είναι από τα πιο ισχυρά για τον παίκτη που θέλει να κρατήσει μια θέση. Με αυτόν τον τρόπο διαθέτουμε αντικειμενικά εργαλεία για να μελετήσουμε πραγματικές περιπτώσεις και ιστορικές καταστάσεις. Διότι η έννοια της σκακιέρας μέσου του σημείου της γωνιάς εξηγεί π.χ. ότι ο πραγματικός σκοπός της καταστροφής της Σμύρνης δεν ήταν η Σμύρνη αλλά η κατάληψη της Ανατολικής Θράκης, η οποία αποτελούσε γωνιά στην οθωμανική σκακιέρα εκείνης της εποχής κι όχι μόνο.

Νίκος Λυγερός

Σκίτσο (Ν. Λυγερός) - Νοητικά Σχήματα

http://lygeros.org/articles?n=15539&l=gr

www.lygeros.org