Θέματα φιλοσοφικά, επιστημονικά, κοινωνικά, ψυχολογικά, για τον άνθρωπο. Νευροεπιστήμες, εγκέφαλος,συνείδηση και νοημοσύνη. Νίκος Λυγερός.

Όλες οι ανθρώπινες έννοιες είναι προβολές του ανθρώπινου πνεύματος γι'αυτό σε τελική ανάλυση πολλές φορές είναι απατηλές. Δεν βλέπουμε την πραγματικότητα , την αντιλαμβανόμαστε (όπως νομίζουμε εμείς πως είναι). Ο,τι βλέπουμε είναι μια ερμηνεία της πραγματικότητας, που βασίζεται σε υποκειμενικά, ελαττωματικά ή προκατειλημμένα παραδείγματα. Αυτό έχει επιπτώσεις όχι μόνο στο πώς καταλαβαίνουμε τον κόσμο, αλλά και πώς καταλαβαίνουμε τους ανθρώπους... Όταν κάποτε ρώτησαν τον Ηράκλειτο πώς γνωρίζει όσα γνωρίζει απάντησε: «ερεύνησα τον εαυτό μου». Όμως δεν αρκεί μόνο η αυτογνωσία, χρειάζεται και η εμπάθεια... O Σωκράτης, μέσω της μεθόδου διαλόγου που είχε αναπτύξει, εκμαίευε (εξ ου και Μαιευτική Μέθοδος) από τον συνομιλητή του την αλήθεια/γνώση που είχε μέσα του αλλά δεν γνώριζε. Ο άνθρωπος δε μπορει να αναζητά αυτό που δε γνωρίζει γιατί τότε δεν ξέρει τί να αναζητήσει αλλά ούτε αυτό που γνωρίζει μπορεί να αναζητά γιατί το ξέρει ήδη. Ο άνθρωπος τίποτε νέο δε μαθαίνει, παρά μόνο παίρνει συνείδηση των όσων ήδη γνωρίζει. Η γνώση (μάθηση) είναι ανάμνηση (ενθύμιση) , υπάρχει λοιπόν η ανάμνηση μέσα μας...

ΑΟΖ, Ρεβυθούσα και Ερωτήματα

Νίκος Λυγερός - ΑΟΖ, Ρεβυθούσα και Ερωτήματα.

Ο Τερματικός Σταθμός Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου Ρεβυθούσας αποτελεί μια από τις σημαντικότερες εθνικές υποδομές της πατρίδας. Είναι ένας από τους δεκατρείς αντίστοιχους σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου, που λειτουργούν στη Μεσόγειο και στην Ευρώπη. Εδώ και 10 χρόνια έχει παραλάβει πάνω από 300 φορτία που φτάνουν με δεξαμενόπλοια και αποθηκεύονται σε δύο δεξαμενές συνολικής χωρητικότητας 130.000 κυβικά μέτρα υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. Στη συνέχεια, μεταφέρεται σε ειδικές εγκαταστάσεις αεριοποίησης, όπου μετατρέπεται σε αέριο για να τροφοδοτήσει το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου. Τώρα η Ελλάδα αποφάσισε να κατασκευάσει και Τρίτη δεξαμενή διπλής χωρητικότητας σε σχέση με τις υπάρχουσες.

Ν. Λυγερός: ΑΟΖ, Ρεβυθούσα και Ερωτήματα.


Για αυτό το λόγο ψηφίστηκε τροπολογία με γενικό αριθμό 1454 και ειδικό 65 στις 05/05/2014, η οποία δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στο τεύχος πρώτο, αριθμός φύλλου 114 στις 10 Μαΐου 2014, για να οριστεί το σημείο ο σκοπός παραχώρησης γιατί είναι μέχρι τον αιγιαλό του νησιού, για να γίνουν τα έργα και οι προσβάσεις. Επίσης υπάρχει και άδεια δόμησης για το έργο της δεξαμενής, επειδή θα είναι κατά το ήμισυ εντός εδάφους και το υπόλοιπο εκτός. Επειδή όλο το πλαίσιο είναι ενιαίο και εντός του ΔΕΣΦΑ, η παραχωρούμενη χρήση δεν οφείλεται αντάλλαγμα, υπό τον όρο ότι μέτοχοι του ΔΕΣΦΑ Α.Ε. παραμένουν το Δημόσιο και νομικά πρόσωπα των οποίων οι μετοχές ανήκουν αποκλειστικά στο Δημόσιο. Όλο αυτό το πλαίσιο είναι ξεκάθαρο και ορθολογικό, μάλιστα ακολουθεί την υψηλή στρατηγική της ελληνικής ΑΟΖ στη Μεσόγειο. Το άρθρο 40 παράγραφος 2 προσθέτει ότι σε περίπτωση αλλαγής της μετοχικής σύνθεσης του ΔΕΣΦΑ Α.Ε. το αντάλλαγμα χρήσης για την ανωτέρω έκταση θα καθοριστεί με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών. Για να γίνει πιο κατανοητός ο προβληματισμός υπενθυμίζουμε ότι η Ρεβυθούσα είναι ο μοναδικός σταθμός αεριοποίησης στην Ανατολική Μεσόγειο που ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ότι η αναβάθμισή του είναι πάρα πολύ σημαντική για την ενεργειακή μας ασφάλεια. Μόνο που αναρωτιόμαστε γιατί να γίνει αν είναι να τον πουλήσουμε στους Αζέρους; Και ποιο μπορεί να είναι το αντάλλαγμα όταν τέτοιος σταθμός είναι μοναδικός στην περιοχή, αφού λειτουργεί μονόπλευρα προς όφελός μας;

ΑΟΖ, Ρεβυθούσα και Ερωτήματα.

Επικίνδυνος για την κοινωνία είναι αυτός που έχει όραμα

Νίκος Λυγερός - Επικίνδυνος για την κοινωνία είναι αυτός που έχει όραμα.
Όταν δεν δίνουμε αξία σε αυτό που κάνουμε, είναι δύσκολο να έχει ουσία η ζωή μας. Επειδή δεν έχει ουσία η ζωή μας, ξαφνικά λέμε θα μπορούσαμε να αλλάξουμε ζωή. Αρχίζουμε λοιπόν τα όνειρα. Τα όνειρα είναι οι πρώτες ουσίες που παρέχει η κοινωνία. Τα όνειρα έχουν ένα πράγμα που είναι πολύ καλό: όσο πιο πολύ έχετε όνειρα, τόσο λιγότερο ξυπνάτε – εφόσον κοιμάστε, για να έχετε όνειρα - και τελικά αντέχετε την ζωή σας, η οποία μπορεί και να είναι απαράδεκτη. Η ιδέα είναι ότι κάποιος που ονειρεύεται, δεν είναι ποτέ επικίνδυνος για την κοινωνία, είναι απλώς ονειροπόλος. Αυτός που είναι επικίνδυνος για την κοινωνία, είναι αυτός που έχει όραμα. Γιατί, για να το υλοποιήσει χρειάζεται νοημοσύνη. Αν έχει νοημοσύνη, θα αντισταθεί στη βλακεία, μετά θα αμφισβητήσει την ιεραρχία και θα υλοποιήσει κάτι το οποίο είναι αδιανόητο για την κοινωνία, ενώ θα είναι φυσιολογικό για την επόμενη. Η κοινωνία λοιπόν θέλει να έχει ένα παρόν, το οποίο να αναπαράγεται και να μην αλλάζει πολύ. Γιατί αν αλλάξει πολύ πώς θα το ελέγξει; Το θέμα είναι ότι για να μην αλλάξει πολύ, πρέπει να διατηρήσει το παρόν. Όταν διατηρεί το παρόν, γίνεται συντηρητική. Άρα η παραμικρή απόκλιση είναι επικίνδυνη.

Ν. Λυγερός: Ημέρα Μνήμης Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού

Νίκος Λυγερός - Ημέρα Μνήμης Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού.
Διάλεξη του Νίκου Λυγερού στην κεντρική εκδήλωση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος για την ημέρα Μνήμης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού. Πλατεία Αγ. Σοφίας, Θεσσαλονίκη. Δευτέρα 19 Μαΐου 2014, ώρα: 19:00.



Articles & Analyses Génocide
http://www.lygeros.org/section.php?name=Genocide

Νίκος Λυγερός - Ημέρα Μνήμης Γενοκτονίας Ποντιακού Ελληνισμού. 19/05/2014 



Εν αρχή το τέλος

Νίκος Λυγερός: Εν αρχή το τέλος.
Αυτό που έχει σημασία είναι τι κάνουμε προς το τέλος. Στον Ελληνισμό όλα αρχίζουν από το τέλος. Είναι: εν αρχή το τέλος. Αυτό σημαίνει πρακτικά: εν αρχή ο θάνατος. Γιατί, άμα δεν καταλάβουμε τι σημαίνει ο θάνατος, πεθαίνουμε πριν ζήσουμε. Άμα καταλάβουμε τι σημαίνει ο θάνατος, καταλαβαίνουμε, επειδή είμαστε ένας λαός του χρόνου, ότι μετά την αίσθηση αυτού του θανάτου, αρχίζει η μνήμη. Όταν μετά αποφασίζω να συνεχίσω, αρχίζει η μη λήθη και τότε μπαίνω στην αλήθεια. Έχει ενδιαφέρον, άμα το συνδυάσουμε αυτό ακόμα και χριστιανικά, ότι όταν μιλάμε για το φως και το μονοπάτι, δεν εξηγούμε πού ακριβώς είναι το φως. Άρα το μονοπάτι είναι λίγο πιο δύσκολο. Αλλά αυτό που ξέρουμε πάντως, είναι ότι, αν το πιστεύουμε αυτό το φως, δεν θα μείνουμε στο σκοτάδι. Το πιο εντυπωσιακό είναι ότι, ακόμα κι όταν είμαστε μέσα στο σκοτάδι και πιστεύουμε στο φως, μπορούμε να ανάψουμε το κερί. Όποια και να είναι η δυσκολία που περνάμε, αυτό που έχει σημασία είναι η συνέχεια. Κι αν το σκεφτούμε ορθολογικά, τι κάνουμε το Πάσχα με την Ανάσταση και το φως, θα δούμε ότι αρχικά είναι τριπλό το κερί που θυμίζει τον τρικέφαλο χρόνο και βέβαια την τριάδα. Στην συνέχεια, εμείς έχουμε μόνο ένα κερί, και αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ότι μόλις το ανάβουμε αρχίζει να πεθαίνει. Αλλά στο ενδιάμεσο το πρώτο πράγμα που κάνουμε είναι να ανάψουμε τον άλλον. Άμα το σκεφτούμε ορθολογικά είναι ότι του δίνουμε την δυνατότητα να πεθάνει κι αυτός. Αυτή είναι η συνέχεια. Και για αυτό όταν γίνεται μια γενοκτονία, προσπαθούν να κάνουν ακριβώς το αντίθετο: όχι μόνο να σκοτώσουν τους ζωντανούς, αλλά να μην υπάρχουν ούτε οι επόμενοι. Για μας λοιπόν αυτό που έχει σημασία και στο "αγάπα τον πλησίον σου", δεν είναι αυτός που είναι κοντά σου μόνο χωρικά, αλλά αυτός που είναι κοντά σου χρονικά, που σημαίνει ότι παίζουμε μετά με τον προηγούμενο και με τον επόμενο. Όταν συνειδητοποιούμε ότι είμαστε ο επόμενος του προηγούμενου και ο προηγούμενος του επόμενου, τότε καταλαβαίνουμε ότι δεν είμαστε εμείς , καταλαβαίνουμε ότι είμαστε οι άλλοι και σιγά-σιγά οι άλλοι άλλοι. Όταν μπαίνουμε σε αυτό το πλαίσιο, τότε μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει συνέχεια. Γιατί αυτό που μας ενδιαφέρει είναι πώς θα ζήσουν οι άλλοι. Έτσι κατανοούμε ότι το ατομικό δεν έχει νόημα. Κι αν ο Ελληνισμός υπάρχει ακόμα και τώρα, είναι επειδή τα βλέπει τα πράγματα σφαιρικά, ολικά, ολιστικά ποτέ ατομικά. Άρα σε εμάς ανήκει η επιλογή: ελευθερία ή θάνατος. Σε εμάς ανήκει η επιλογή της συνέχειας και σε κανέναν άλλον.

Ν. Λυγερός: Αποστολή ζωής στην νεκρή ζώνη - Συνέχεια

Νίκος Λυγερός - Κύπρος - Αποστολή ζωής στην νεκρή ζώνη.
Μπορεί να είναι αδιανόητο να βρισκόμαστε στη νεκρή ζώνη, θα δυσκολευόμουν να πιστέψω ότι είμαστε στην Κύπρο. Άρα εδώ είμαστε στην Κύπρο μέσα στη νεκρή ζώνη, σιγά-σιγά προετοιμαζόμαστε για την απελευθέρωση. Άρα είναι καλό να μαθαίνουμε τις περιοχές. Χαιρόμαστε που είναι και η γιαγιά μαζί μας, του Νεοκλή. Είναι καλό που μας έφερε εδώ. Και τώρα θέλουμε να δείτε αυτήν την έκταση να δείτε πώς σχετίζεται με αυτά που λέμε και για τη γη και για το ζεόλιθο. Σχετίζεται με αυτά που διαβάζουμε. Υπάρχει ζωή μέσα στη νεκρή ζώνη. Και τώρα υπάρχουν νεκροί μέσα στη ζωή. Άρα, ας ασχοληθούμε με αυτά που μπορούμε να κάνουμε εδώ για να ζωντανέψει. Αν είναι πράσινη να μην είναι πια γραμμή, αλλά να είναι πεδιάδα. Και να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό γίνεται. Και αφού γίνεται, θα γίνει. Αλλά το θέμα είναι κατά πόσο εμείς οι ίδιοι είμαστε έτοιμοι να υποστηρίξουμε αυτό το εγχείρημα και όλες οι κινήσεις μας να γίνουν πράξεις. Γιατί θα μπορούσαμε να είμαστε αλλού και να ασχολούμαστε, υποτίθεται, με την ζωή αλλά να είναι μόνο επιβίωση, ενώ είμαστε μέσα στη νεκρή ζώνη και συνειδητοποιούμε πόσο ζωντανή μπορεί να είναι. Να έχουμε εδώ Κύπριους, Έλληνες - Ελλαδίτες, από Πελοπόννησο, Θράκη και τελικά να βρίσκονται εδώ μαζί με την γιαγιά που δεν έφυγε και έμεινε εδώ στον Αστρομερίτη για να μας δείξει ότι συνεχίζουμε. Άρα εμείς την έχουμε μαζί μας, για να ξέρει ότι θα συνεχίσουμε κι ότι δεν έμεινε τζάμπα, αλλά έμεινε εδώ για να μας δείξει το παράδειγμα και να νιώσουν ότι αξίζει, διότι είναι άξια. Άσχετα αν έχει δυσκολίες. Και είναι καλό να υπάρχει και ο Νεοκλής, που είναι ο συνδετικός κρίκος, για να μας δείξει αυτά τα χωράφια, αυτά τα κτήματα, που είναι δικά μας με την έννοια της ανθρωπιάς, όχι με την έννοια της ιδιοκτησίας, αφού αυτό είναι κλοπή, αλλά υπό την έννοια ότι η Ανθρωπότητα δεν αποδέχεται το έγκλημα που έχει γίνει, ότι ο εποικισμός είναι έγκλημα πολέμου. Δεν διαγράφεται, δεν παραγράφεται. Κι εμείς δεν πρόκειται να σταματήσουμε την αποστολή μας, όποια και να είναι τα εμπόδια. Γι’ αυτό είμαστε μαζί. Γι’ αυτό τώρα είμαστε δίπλα-δίπλα, για να δείξουμε σε όλους που πιστεύουν στην έννοια της ελευθερίας, ότι έχει δίκιο ο Κινέζος φιλόσοφος, και ότι για να καταλάβεις πραγματικά την ελευθερία, πρέπει να είσαι στη φυλακή. Σήμερα λοιπόν μπήκαμε στην φυλακή, νεκρή ζώνη, για να δούμε τι είναι ελευθερία και να καταλάβουμε όλοι μαζί ότι γι’ αυτό το πράγμα παλεύουμε. Διότι άνθρωπος που δεν είναι ελεύθερος, δεν μπορεί να έχει ζωή. Άρα η απελευθέρωση είναι η αρχή της ζωής, όταν συνειδητοποιούμε τελικά τι είναι ο θάνατος. Αυτά. Για σήμερα.

Συνέχεια

Ν. Λυγερός


Δάσκαλος: Θα ήταν καλό να μιλήσετε για ό,τι θέλετε μετά από αυτό το μικρό μάθημα έτσι ώστε, να θυμάστε και πιο παλιά τι σκεφτόσασταν τότε. Γιατί εδώ δημιουργούμε μνήμη μέλλοντος. Θα ήταν καλό κάποιος μαθητής με την σειρά που πρέπει, άρα ο Μάριος να κάνει την συνέχεια.

Μάριος: Χαιρόμαστε που είμαστε εδώ μαζί σας, Δάσκαλε. Είναι οι λίγες κουβέντες - μεγάλα μαθήματα αυτά που μας λέτε, αυτά που μας δείχνετε σε αυτό που λέμε μνήμη μέλλοντος. Ήδη το βίωσα εγώ και το είπα σε ένα από τα debriefing που κάναμε την μνήμη μέλλοντος, δηλαδή η Ανθρωπότητα περνά από τις φάσεις, τις ζούμε, το καταλαβαίνουν οι επόμενοι, ενώ αυτοί που το ζουν λόγω κοινωνικότητας το χάνουν. Είναι ένα έργο που είδα, το «Nelson Mandela» που γυρίστηκε το 2013 και όταν το έβλεπα ήταν όλα αυτά που κάνουμε και το έβλεπα μπροστά μου ξεκινώντας από το 70’ που ξεκίνησε όλη αυτή η διαδικασία, δηλαδή πριν 30 χρόνια να υπήρχε αυτό το πράγμα. Εμείς να το θεωρούμε δεδομένο ενώ για αυτούς να ήταν αδιανόητο. Είναι όλα αυτά που μας λέτε και το τονίζετε, το επαναλαμβάνετε πρώτα από όλα για να το καταλαβαίνουμε εμείς. Για να μπορούμε να το υποστηρίζουμε και για τους άλλους. Και για μένα κάθε φορά που το λέτε είναι ένα κουδουνάκι το οποίο ενδυναμώνει μέσα μου όλα αυτά που θέλετε να μας πείτε.

Δάσκαλος: Καλό.

Μάριος: Και το χαίρομαι.

Δάσκαλος: Το μεταχαίρομαι. Άλλη; Άλλος;

Κυριακή: Για μένα το ότι βρισκόμαστε εδώ είναι αδιανόητο, δηλαδή δεν μπορούσα να το διανοηθώ καν. Ήταν σαν να μην μπορούσαμε να το κάνουμε πριν. Στα τριάντα πέντε μου χρονιά είναι η πρώτη φορά που ακούω για την απελευθέρωση της Κύπρου. Ήταν από τον Δάσκαλο. Και θα γίνει, αφού το λέει ο Δάσκαλος. Είμαι σίγουρη και το νιώθω και άρχισε να συμβαίνει.

Δάσκαλος: Εντάξει. Επόμενοι

Φωτεινή: Πιο παλιά που έκανα και μαθήματα ιστορίας και άκουγα άσματα, που γίνονται στη ζωή μου ποτέ δεν φαντάστηκα ότι θα μπορούσα να ζήσω έναν αγώνα για την πατρίδα μου. Και όλα αυτά που κάνουμε σκεφτόμουν ότι με τον Δάσκαλο το ζούμε. Κάτι που ήταν πέρα από το αδιανόητο για μένα. Και όλο αυτό με την γιαγιά, μου θυμίζει τις «Πέντε κινήσεις για μια σιωπή».

Νεοκλής: Χαίρομαι που είμαστε εδώ. Θυμάμαι που ήμουν μικρός και ερχόμουν με το παππού και την γιαγιά εδώ στη νεκρή ζώνη. Μου έδειχναν τα κατεχόμενα, την Ζώδια και μου έλεγαν μία μέρα θα πάμε πίσω και πετούσαμε και χαρταετό. Χαίρομαι που είναι τώρα η γιαγιά μαζί μας. Κρίμα που ο παππούς μου δεν πρόλαβε την απελευθέρωση. Ελπίζω η γιαγιά μου να το προλάβει. Ξέρω το ελπίζω δεν πάει, μακάρι. Πρέπει να συνεχίσουμε τον αγώνα για την απελευθέρωση.

Έφη: Ευχαριστούμε το Νεοκλή, που μας έδωσε την ευκαιρία με την επίσκεψη στη γιαγιά του, να ζήσουμε με το Δάσκαλο και την ομάδα ένα παράδειγμα ανθρωπιάς. Η παρουσία μας στην νεκρή ζώνη, ας σημάνει την προσωπική μας ανάσταση. Ας συνειδητοποιήσουμε το ρόλο μας για τον αγώνα που πρέπει να κάνουμε για την συνέχεια του έργου.

Ζωή: Η μετάβαση από τα κοινωνικά στερεότυπα και από τις απόψεις, ότι τα δεδομένα δεν αλλάζουν, θεωρώ πως ήταν η μεγάλη ανατροπή και το πιο δύσκολο να γίνει. Από δω και πέρα όλα τα υπόλοιπα μοιάζουν πλέον εύκολα.

Δάσκαλος: Άρα να τα κάνουμε.

Γεώργιος: Συμφωνώ με το ότι πρέπει να καταλάβουμε εμείς πρώτα ότι για να υπάρξει μία λύση, πρέπει να αγωνιστείς για την λύση και μετά θα ξεκινήσει. Δηλαδή άμα δεν το καταλάβουμε καθόλου και περιμένουμε από τους άλλους και οι άλλοι από τους άλλους…

Δάσκαλος: Και όλοι από όλους.

Κυριακή: Χαίρομαι που ζούμε μαζί αυτόν τον χρόνο που ζούμε μαζί, αυτήν τη μοιρασιά της ανθρωπιάς. Να είσαι καλά Νεοκλή. Και εδώ που είμαστε βλέπουμε αυτό που λέτε για την απελευθέρωση της Κύπρου μας, η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχίσει και τώρα είμαστε ακόμα πιο κοντά.

Βασιλική: Είναι αυτό που λέτε ότι τα πρώτα κατεχόμενα που πρέπει να απελευθερώσουμε είναι αυτά του μυαλού μας.

Δάσκαλος: Φαντάσου για την νεκρή ζώνη.

Βασιλική: Ακόμα και τώρα.

Μάριος: Μου ήρθαν δύο ημερομηνίες στο μυαλό. Ένα είναι το '55 και το άλλο που με συγκίνησε ήταν το βάρος της απόφασης του Τάσσου Παπαδόπουλου με το Σχέδιο Ανάν. Νιώθω ότι αυτά τα μαθήματα είναι μία διδασκαλία υψηλών ιδανικών, όπου όταν δούμε την ιστορία και πιο παλιά, είναι αυτοί που είχαν τα υψηλά ιδανικά οι οποίοι μας έφεραν μέχρι εδώ. Και για αυτό που μας λέτε για την οριζόντια και ευρωπαϊκή στρατηγική είναι υψηλή στρατηγική με τα ιδανικά και εδώ που είμαστε τώρα μου ήρθε πιο συγκεκριμένα ο Τάσσος Παπαδόπουλος γιατί όταν έλεγε αυτά που έλεγε ένιωθε αυτό.

Ν. Λυγερός: Το μίσος του μίσους

Νίκος Λυγερός: Το μίσος του μίσους.
Το θέμα της αγάπης με το μίσος, θεωρούμε αρχικά, ότι είναι σημαντική η αγάπη. Άμα πούμε, έτσι ορθά - κοφτά, ότι είναι πιο σημαντικό το μίσος, θα ξαφνιαστείτε. Σημασία έχει το μίσος του μίσους. Υπάρχει η μνήμη, η οποία μπορεί να παράγει το «θυμάμαι» και μετά υπάρχει το «δεν ξεχνώ». Το «θυμάμαι» είναι παθητικό, που σημαίνει ότι μπορεί και να ξεχάσω. Το «δεν ξεχνώ», ενώ είναι αρνητικό, είναι ενεργητικό, δεν ξεχνώ, δεν μπορώ να ξεχάσω. Άμα το σκεφτείτε τώρα πώς περνάμε από την μνήμη στο «θυμάμαι», μετά στο «δεν ξεχνώ», τότε θα καταλάβετε ότι το «δεν ξεχνώ» μας οδηγεί στην αλήθεια. Γιατί η αλήθεια είναι η μη λήθη. Δεν οδηγεί η μνήμη στην αλήθεια, είναι η μη λήθη που οδηγεί στην αλήθεια. Έχει ενδιαφέρον, λοιπόν, πώς δημιουργήθηκε αυτή η έννοια. Το ανάλογο σε σχέση με αυτό, κάντε τώρα μια μεταφορά δομής, σκεφτείτε την έννοια της αγάπης που θεωρείτε ότι είναι απλώς θετική, όπως είναι η μνήμη, και ρωτάμε τώρα «τι μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντικό»; Σκεφτείτε ότι μπορεί - και αυτό είναι που μας διδάσκει και η εκκλησία - όχι μόνο η αγάπη να είναι σημαντική, είναι το μη μίσος.

Το πρέπει είναι εξαναγκασμός, για το πρέπον δεν σας εξαναγκάζει κανένας

Νίκος Λυγερός: Το πρέπει είναι εξαναγκασμός, για το πρέπον δεν σας εξαναγκάζει κανένας.
Αυτό που λέει η Αντιγόνη, όταν θάβουμε τον νεκρό, είναι ότι δεν επιτρέπεται το μίσος. Ενώ αυτό που θα πει το αυθαίρετο στοιχείο του νόμου είναι, αυτός είναι αγαπητός, αυτός δεν είναι. Είναι πολύ πιο βαρυσήμαντη η απόφαση της Αντιγόνης, η οποία λέει δεν μπορούμε σε έναν νεκρό να πούμε τον αγαπώ, δεν τον αγαπώ. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι δεν τον μισώ. Δεν τον μισώ, άρα μπορώ να τον θάψω. Άρα στην πραγματικότητα έχω απορρίψει το πρέπει. Το πρέπει προέρχεται από τον νόμο. Τώρα άμα δεν υπάρχει το πρέπει σαν θεμελιακή αρχή, πρέπει να υπάρχει κάτι άλλο και τότε εμφανίζεται το πρέπον. Όταν πιστεύετε στις αρχές, έχετε πάντοτε το πρέπει, όταν πιστεύετε στις αξίες, έχετε το πρέπον. Το πρέπει είναι εξαναγκασμός, στο πρέπον δεν σας εξαναγκάζει κανένας. Εσείς νιώθετε ότι υπάρχει ανάγκη. Όταν υπάρχει ανάγκη δεν είναι ότι κάποιος σας λέει κάνε αυτό, νιώθετε από μόνος σας ότι υπάρχει ανάγκη. Κανένας δεν είπε στην Αντιγόνη να θάψει τον αδελφό της, άρα στην πραγματικότητα αυτό που έχει μεγάλη σημασία είναι γιατί το νιώθει αναγκαίο. Το νιώθει αναγκαίο επειδή υπάρχει το θέμα της αξίας και το θέμα της συνέχειας. Όταν έχουμε κάποιον νεκρό που θεωρούμε ότι πραγματικά η ζωή του είναι μια προσφορά για μας, είναι πολύ απλό, τον ονομάζουμε στο τέλος «άξιο». Στο θέμα, λοιπόν, της Ρωμιοσύνης και του Ελληνισμού θεωρούμε ότι μπορούμε να πούμε την λέξη «άξιος». Έχει τεράστια σημασία, αν το σκεφτείτε, είναι νεκρός άρα δεν θα το ακούσει, δεν μπορείτε να πείτε ότι είναι έπαινος, αφού δεν είναι εδώ, δεν μπορεί να είναι καν κολακεία, αφού πάλι δεν μπορεί να το αποδεχθεί ή να αλλοιώσετε τον στόχο. Έχει ενδιαφέρον που το λέμε μετά τον θάνατο, γιατί τελικά η ζωή του είναι ολοκληρωμένη και μπορούμε να πούμε όλο το πλαίσιο. Ο Eisntein έλεγε ότι όταν πεθαίνει κάποιος αξιόλογος, τότε καταλαβαίνεις ότι έχει τελειώσει το πορτραίτο και είναι έργο τέχνης η ζωή του.