Ν. Λυγερός - Περί ενός δίκαιου

Πώς καταλαβαίνουμε έναν δίκαιο; Πρέπει να διαβάσουμε το βιβλίο του Albert Camus; Πρέπει να κατανοήσουμε την πολυπλοκότητα της συμμετοχής όταν δεν υπάρχει κανένας άλλος λόγος εκτός από αυτόν της ανθρωπότητας; Ή ακόμα πιο απλά, είναι δυνατόν να καταλάβουμε το ανυπόφορο; Διότι ένας δίκαιος ζει αναγκαστικά σ’ έναν κόσμο άδικο όπως μία όαση μέσα στην έρημο. Όμως ποια είναι η έννοια της όασης για την έρημο; Δεν είναι αυτή του λάθους, του παράξενου; Διότι ένας δίκαιος είναι προ παντός μία ιδιομορφία μέσα στον κόσμο. Και αυτή η ιδιομορφία είναι ουσιαστικά μόνη. Ωστόσο, η βαρβαρότητα του συστήματος θεωρεί ότι αυτή η ιδιομορφία πρέπει να είναι απαγορευμένη. Διότι είναι αδιανόητο για το σύστημα να διαχειρίζεται μια ύπαρξη που ασχολείται με τους άλλους. Η ουσία του συστήματος συνίσταται στο να επιβάλει το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι ατομικιστές. Έστω και αν η πραγματικότητα είναι ριζικά διαφορετική. Διότι οι άνθρωποι δεν μπορούν να ζουν παρά μόνο στους κόλπους της ανθρωπότητας. Το σύστημα θέλει να υποβαθμίζει τους ανθρώπους στην υπόσταση του ατόμου. Μόνο που αυτό δεν μπορούν να το ανεχτούν οι δίκαιοι. Ένας απ’ αυτούς, ακόμα και εγκαταλειμμένος από τους αθώους δεν μπορεί να σωπάσει μπροστά στην αδικία. Το σύστημα βασίζεται όχι μόνο στην αδιαφορία αλλά επίσης στην αδράνεια και τη χειραγώγηση της μάζας. Ενώ ένας δίκαιος εκ φύσεως δεν μπορεί να είναι αδιάφορος. Όσον αφορά στην αδράνεια, είναι πολύ απλά ασυμβίβαστη με την αποστολή του δίκαιου. Γι’ αυτόν το λόγο, ένας δίκαιος αποτελεί διπλή εξέγερση κατά του συστήματος. Και είναι με αυτόν τον τρόπο που ένας δίκαιος συνιστά ανθρώπινη επανάσταση. Χωρίς να αρκείται σε έναν παθητικό ανθρωπισμό, ένας δίκαιος αισθάνεται την ανάγκη να λέει ΟΧΙ όταν όλα τα άτομα δέχονται το απαράδεχτο. Και αυτή η αντίθεση επαρκεί για να θέσει υπό αμφισβήτηση τα επικρατούντα πρότυπα του συστήματος. Οι άνθρωποι δεν είναι μόνο άτομα διότι ένας μόνο δίκαιος επαρκεί για να δημιουργήσει το αντιπαράδειγμα. Και η ανθρωπότητα μας δείχνει πώς να ακολουθήσουμε αυτό το αντιπαράδειγμα μέσω του αγώνα της κατά του συστήματος της βαρβαρότητας. Έτσι, σύμφωνα με το νοητικό σχήμα όπως περιγράφεται στο θεατρικό έργο του Samuel Beckett, το γεγονός ότι η ανθρωπότητα περιορίζεται σε μερικούς ανθρώπους, μας αναγκάζει να αναλάβουμε την ευθύνη. Γι’ αυτόν το λόγο, ένας δίκαιος είναι υπεύθυνος για όλα μπροστά σε όλους. Έτσι, στο πλαίσιο μιας γενοκτονίας, έστω και αν τα άτομα οδηγούνται στην ιδέα ότι δεν υπάρχει θεός, ένας δίκαιος επαρκεί για να δείξει ότι ακόμα και σε αυτή την περίπτωση, δεν επιτρέπονται όλα. Ακολουθεί, λοιπόν, το νοητικό σχήμα το οποίο περιγράφει ο Фёдор Достоевский και κανένα σύστημα διαγραφής της μνήμης δεν θα ήξερε να του επιβάλει τη σιωπή. Διότι ακόμα και τη σιωπή θα πλήγωναν οι πέτρες. Ένας δίκαιος, λοιπόν, συμπεριφέρεται ως αναρχικός σε ένα χώρο όπου όλα είναι συμβατά a priori. Μόνο η ύπαρξη ενός δίκαιου μας επιτρέπει χάρη στην ανθρωπιά του να μην ξεχνάμε την έννοια των αθώων. Με αυτόν τον τρόπο, η ανθρωπιά ενός ανθρώπου βοηθά τους ανθρώπους της ανθρωπότητας. Αυτή η ανθρώπινη επανάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο της κοινωνικής μόδας. Έτσι, το σύστημα δυσκολεύεται να αντισταθεί στις προσβολές ενός δίκαιου. Όμως μόνο όταν οι δίκαιοι ενωθούν, θα επιτύχουν να καταδικάσουν τη βαρβαρότητα του συστήματος που είναι ένοχο για γενοκτονία.

του Νίκου Λυγερού
http://www.lygeros.org/4380-gr.html

Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου

Σκίτσο (Ν. Λυγερός) : Un juste. (Dessin à l’encre de chine noire et outremer)
http://lygeros.org/articles?n=2831&l=fr

Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα:

Αισθητικές και νοηματικές περιπλανήσεις - Albert Camus.

Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Οι Δίκαιοι του Camus".

Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα:

"Fiodor Dostoïevski: Το πνεύμα της Ανθρωπότητας".