Νίκος Λυγερός - Κοινωνική μίμηση

Όπως και ο οπορτουνισμός, η μίμηση ως κοινωνικό εργαλείο επιτρέπει την επιβίωση δίχως τη χρήση δημιουργικών λύσεων. Μέσα σε έναν κόσμο που δεν ελέγχει το άτομο, αναπόφευκτα πρέπει να βρεθούν στρατηγικές επιβίωσης και μια από αυτές είναι η μίμηση και ειδικά η κοινωνική μίμηση. Η οποία αν και φαινομενικά παρουσιάζεται ως η έκφραση μιας ελεύθερης βούλησης, στην πραγματικότητα λειτουργεί μέσω της εξάρτησης. Διότι η μίμηση δεν γίνεται με όλα τα άτομα. Η μίμηση έχει ως πηγή τα άτομα που επηρεάζουν, αλλά και την κοινωνική αδράνεια. Η πρώτη περίπτωση συσχετίζεται με την ιδέα της αλλαγής και η δεύτερη με εκείνη της σταθερότητας. Συνεπώς το άτομο βρίσκεται στα σύνορα δύο δεξαμενών έλξης ή μάλλον δύο κατηγοριών. Η πρώτη έχει έναν σημειακό ελκυστή ενώ η δεύτερη έχει έναν ελκυστή πολλαπλών διαστάσεων. Και στις δύο περιπτώσεις παρατηρούμε το φαινόμενο της αλλαγής φάσης και της υστέρησης. Πιο συγκεκριμένα με την πρώτη ενεργοποιείται η μόδα ενώ με τη δεύτερη ασκείται η κοινωνική πίεση πάνω στο άτομο που επανέρχεται σε μια προηγούμενη επιλογή ή μη επιλογή αν ανήκει στο αρχικό πλαίσιο. Μια από τις επιπτώσεις αυτής της ανάλυσης είναι η εξήγηση τουλάχιστον η θεωρητική του φαινομένου που ονομάζουμε κοινή γνώμη που λειτουργεί μέσα στο πλαίσιο της κοινής λογικής η οποία βέβαια δεν ανήκει στη λογική. Η κοινή γνώμη διαμορφώνεται ελάχιστα αλλά και ριζοσπαστικά δίχως αυτό το ενδεχόμενο να σημαίνει ότι είναι κάτι το οριστικό. Κατά κάποιο τρόπο μάλιστα θα μπορούσαμε να πούμε ότι τίποτα δεν είναι οριστικό εκτός βέβαια από τη γενική αδράνεια. Είμαστε σε ένα πεδίο που λειτουργεί με τα πρότυπα των διαπραγματεύσεων δίχως συνεργασία. Πράγμα που δεν αποκλείει τις ισορροπίες του τύπου Nash . Η κοινωνική μίμηση ως στρατηγική επιβίωσης φαίνεται να πηγάζει από το βιολογικό υπόβαθρο και μοιάζει περισσότερο με ένα αντανακλαστικό φαινόμενο παρά με μια συνειδητή πράξη επιλεγμένη πάνω σε μια λογική βάση. Κατά συνέπεια δεν είναι αφελής η διερεύνηση ενός φυσικού μοντέλου όπως ο μαγνητισμός όπως προτάθηκε σχετικά πρόσφατα από Γάλλους ερευνητές. Επιπλέον η πολύπλοκη ιδέα του σπιν όταν ανήκει στον τομέα της κβαντικής φυσικής, γίνεται απλή μέσα στο πλαίσιο της κλασικής. Και επιτρέπει τη μοντελοποίηση της ατομικής τάσης. Κάθε σπιν ακόμα και ατομικό επηρεάζεται από τα σπιν γειτονικών ατόμων και ευθυγραμμίζεται με αυτά όταν ανήκουν στην ίδια δεξαμενή έλξης. Το ενδιαφέρον προέρχεται από την ύπαρξη μιας αντικειμενικής εξήγησης όσον αφορά στις απότομες αλλαγές. Μέσω της κριτικής μάζας, η αλλαγή φάσης μπορεί να είναι απότομη ακόμα και αν η γενική εξέλιξη είναι σχετικά αργή. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και απλές εξελίξεις μπορεί να προκαλέσουν απότομες αλλαγές που παρουσιάζονται ως μη προβλεπόμενες ενώ στην πραγματικότητα μέσω του μοντέλου είναι αναμενόμενες. Οι ειδικοί ξέρουν να δημιουργούν μόδες μέσω της κοινωνικής μίμησης ακόμα κι εκεί όπου όλα φαίνονται στατικά.

Πηγή