Είναι αξιόπιστη η άποψη του πλήθους;

Μολονότι το πλήθος συχνά είναι σοφό, μπορεί κάποιες φορές να κάνει και μεγάλα λάθη στη λήψη αποφάσεων. Η διαφορά μεταξύ αυτών των δύο άκρων (για παράδειγμα, μεταξύ μιας ομαλής εκλογή και μιας οργισμένης εξέγερσης) έχει μεγάλη σχέση με τη διαδρομή της ροής πληροφορίας μέσα στα δίκτυα. Το κατά πόσον ομάδες ανθρώπων μπορούν να φθάσουν σε μια σωστή απόφαση για κάτι (την αξία ενός προϊόντος, τον αριθμό των φασολιών που περιέχονται σε ένα βάζο, το βάρος ενός μοσχαριού) εξαρτάται από το αν οι προβλέψεις γίνονται ταυτόχρονα ή ακολουθιακά. Αν μια ομάδα ανθρώπων αποφασίζει για την τιμή ενός αγαθού με τα μέλη της να κάνουν ανεξάρτητες εκτιμήσεις, τότε η μέση εκτίμησή τους είναι πιθανότατα ένας καλός δείκτης της αγοραίας αξίας του προϊόντος. Ωστόσο, αν αυτοί κάνουν τις εκτιμήσεις τους ο ένας μετά τον άλλο γνωρίζοντας τις εκτιμήσεις όσων προηγήθηκαν (όπως στο παιχνίδι του «χαλασμένου τηλεφώνου») -αν η πληροφορία μεταφέρεται από τον καθένα στον επόμενο-, τότε μπορεί να φθάσουν οι τυφλοί να οδηγούν τους τυφλούς. Μόλις ένας κρίσιμος αριθμός ατόμων οδηγηθεί σε μια απόφαση, οι υπόλοιποι απλώς ακολουθούν, σκεπτόμενοι ότι δε είναι δυνατόν όλοι οι άλλοι να κάνουν λάθος . Επομένως, το αν η σοφία του πλήθους είναι αξιόπιστη εξαρτάται από το αν τα άτομα αλληλεπιδρούν ταυτόχρονα και ανεξάρτητα ή ακολουθιακά και σε αλληλοσύνδεση.

Οι κοινωνιολόγοι και φυσικοί Matthew Salganik, Peter Dodds και Duncan Watts μελέτησαν αυτό το πρόβλημα χρησιμοποιώντας μια διαδικτυακή αγορά μουσικής. Σχεδίασαν ένα πείραμα δημιουργώντας μια ιστοσελίδα που περιείχε σαράντα οκτώ τραγούδια, τα οποία μπορούσε κανείς να κατεβάσει δωρεάν. Την ιστοσελίδα επισκέφτηκαν 14.341 άτομα. Ωστόσο, οι επισκέπτες βίωναν διαφορετικούς «κόσμους», οι οποίοι είχαν διαμορφωθεί από τις ενέργειες των προηγούμενων χρηστών. Οι επισκέπτες μπορούσαν να κατεβάσουν τραγούδια συγκροτημάτων τα οποία δεν γνώριζαν, να τα ακούσουν και να αξιολογήσουν την ποιότητά τους. Στον έναν «κόσμο», οι επισκέπτες μπορούσαν να δουν πώς είχαν βαθμολογήσει τα τραγούδια οι προηγούμενοι επισκέπτες, ενώ στον άλλο όχι. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι, όταν οι βαθμολογίες ήταν ορατές, η αξιολόγηση του πρώτου ατόμου επηρέαζε ολόκληρη την πορεία βαθμολόγησης του συγκεκριμένου τραγουδιού. Με άλλα λόγια, οι μουσικές προτιμήσεις είναι μεταδοτικές. Μια μικρή αλλαγή στη σειρά των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων, όταν ο κόσμος κάνει πολιτισμικές επιλογές, μπορεί να μετατρέψει ένα μέτριο τραγούδι σε επιτυχία ή έναν ασήμαντο τραγουδιστή- σε είδωλο.

Αυτό το πείραμα καταδεικνύει τη σημασία της εξάρτησης «από τη διαδρομή», η οποία προκύπτει όταν οι άνθρωποι λαμβάνουν αποφάσεις με ακολουθιακό τρόπο. Δεν υπάρχει καμία σωστή ή αληθινή αξία για τα συγκεκριμένα τραγούδια. Η αξία και η ποιότητα κάθε τραγουδιού εξαρτώνται από μια ιδιότυπη και ουσιαστικά τυχαία διαδικασία, η οποία σχετίζεται με μια συγκεκριμένη ακολουθία ατόμων που λαμβάνουν αποφάσεις. Λόγω της τάσης μας να θέλουμε ό,η θέλουν οι άλλοι και να βλέπουμε τις επιλογές των άλλων ως έναν αποτελεσματικό τρόπο κατανόησης του κόσμου, τα κοινωνικά μας δίκτυα μπορούν να μεγεθύνουν κάτι το οποίο ξεκινά ως μια τυχαία παραλλαγή. Και αυτές οι μικρές παραλλαγές μπορούν ορισμένες φορές να προκαλέσουν μεγάλες διαφορές στη δυνατότητά μας να συνεργαστούμε για την επίλυση προβλημάτων.

Πηγή: από το βιβλίο «Nicholas A. Christakis, Md, Phd και James H. Fowler, Phd, Συνδεδεμένοι: Η Εκπληκτική Δύναμη Των Κοινωνικών Δικτύων Και Πώς Αυτά Διαμορφώνουν Τη Ζωή Μας, Εκδόσεις Κάτοπτρο»