Νίκος Λυγερός: Η συμβολή των εξαιρέσεων στη διαχείριση του κανόνα (video)

"Το θέμα μας είναι πώς να καταλάβουμε γιατί οι εξαιρέσεις μπορούν να βοηθήσουν τον κανόνα.

0:03:48 Στο Μόναχο έγινε μια πυρκαγιά στο αεροδρόμιο και κατάλαβαν ότι όλες οι πινακίδες που είχαν ζωγραφίσει, όταν έχει καπνό δεν φαίνονται καθόλου! Ενώ χωρίς καπνό ήταν οι καλύτερες όσον αφορά τον χρωματισμό. … Βλέπετε ότι αυτή κατάσταση κρίσης η οποία σε ένα αεροδρόμιο παρουσιάζεται πολύ σπάνια, … τελικά θα θεωρήσουμε ότι είναι ο κανόνας και θα έχει επίπτωση να τα βλέπουμε έτσι και στην κανονική κατάσταση … διότι υπάρχει μεγάλο κόστος.

0:05:05 Το θέμα είναι ότι στην εκπαίδευση αυτές οι ακραίες καταστάσεις όσον αφορά τα παιδιά, δεν μας επηρεάζουν γιατί είναι μια πολύ μικρή μειοψηφία. Το λέω ωμά αλλά είναι έτσι τα πράγματα. Το κακό είναι ότι δεν ξέρουμε τον κανόνα 80-20. Το 80-20 το ξέρει ο οποιοσδήποτε βιβλιοθηκάριος, ξέρει ότι το 80% του πληθυσμού διαβάζει το 20% των βιβλίων που βρίσκονται στη βιβλιοθήκη και αντίστροφα …

0:05:51 Τα παιδιά που αφήνουμε στις άκρες … στην πραγματικότητα αυτά τα παιδιά που βγάζετε, είναι αυτά που παράγουν το περισσότερο έργο. …

0:07:13 Όταν στην εκπαίδευση λέμε ότι ασχολούμαστε με την εξέλιξη της ανθρωπότητας και το έργο, είναι αλήθεια; Ή ασχολούμαστε με το να περάσουμε μία τάξη και να την δώσουμε πακέτο στην επόμενη τάξη; με τα προβλήματα που έχει … κι εμείς θεωρούμε ότι τον δικό μας τον ρόλο τον κάναμε.

0:07:51 Πόσοι από σας βλέπουν μετά από είκοσι χρόνια τα παιδιά που έχουνε φτιάξει; Για να δουν πώς τους βλέπουν, πως σας βλέπουν, με ποια αγάπη, ή με ποια …. άλλη λέξη …

0:08:35 Η διάγνωση για τον καλό δάσκαλο πότε γίνεται; Γίνεται στη διάρκεια της χρονιάς; Στο τέλος της χρονιάς; Στο τέλος της δεκαετίας; Γι’ αυτό νομίζω ότι υπάρχουν οι άνθρωποι που λέγονται, Δάσκαλοι του Γένους. Νομίζω ότι υπάρχουν και αξιολογήσεις που είναι και εικοσαετίας και πιο πέρα ακόμα. Άρα το θέμα είναι ποιος είναι ο στόχος.

Αν φαντασθείτε ότι η εκπαίδευση είναι μια τεράστια σκυταλοδρομία … βέβαια έχει σημασία αν η σκυτάλη πέσει, πολύ σημαντικό. Μερικές φορές όμως προσέχουμε τόσο πολύ να μη πέσει η σκυτάλη που νομίζουμε ότι ο όλος στόχος της σκυταλοδρομίας είναι να μη πέσει η σκυτάλη, και ξεχνάμε ότι πρέπει να φτάσουμε και γρήγορα στο τέλος. Άρα … παίρνουμε προσεκτικά την σκυτάλη την κρατάμε σαν να είναι λαμπαδοδρομία αλλά είναι σβησμένη βέβαια γιατί δεν χρειαζόμαστε το φως, στο σκοτάδι είμαστε, και περπατάτε πολύ σιγά-σιγά μέχρι να φτάσετε στον επόμενο, στον οποίο φτάνετε σε ένα χρόνο. Στο ενδιάμεσο βέβαια σε άλλες χώρες οι άλλοι τρέχουν. Εσείς δεν ξέρετε για ποιο λόγο, λέτε δεν είναι προσεκτικοί, δεν προσέχουν τα παιδιά τους, δεν βάζουν κάγκελα γύρω από τα Νηπιαγωγεία. Και μετά από χρόνια ανακαλύπτετε ότι τελικά η σκυτάλη ήταν απλώς μία λεπτομέρεια της όλης διαδικασίας.

0:11:14 Οι Ψυχολόγοι μας, για λόγους ψυχολογικούς βέβαια, μας ανακοινώνουν ψυχολογικά προβλήματα διπλωματικά. Δηλαδή αν ανοίξω τα δύο μου δάκτυλα και μου πέσει ο στυλός, ο Ψυχολόγος θα μου πει ότι έπεσε κατά λάθος. Είναι το «κατά λάθος» που φταίει, δεν φταίνε τα δύο δάχτυλα. Τι εννοώ: μερικές φορές στην πραγματικότητα λειτουργούν με εργαλεία αληθινά τα οποία είναι σοβαρά, αλλά έχουμε ένα μικρό πρόβλημα με αυτά τα εργαλεία, είναι ότι δεν πρέπει να λέμε πως ονομάζονται. Γιατί μόλις το λέμε, αυτός που δεν ξέρει τι είναι αυτό το εργαλείο, σου λέει, «ωχ, είναι τόσο σοβαρό;» Άμα δώσετε, ας πούμε, ένα σφυρί σε κάποιον που δεν ξέρει καθόλου σε τι χρησιμεύει και το δει, το πρώτο πράγμα που θα πει είναι ότι είναι επικίνδυνο … εγώ δεν ξέρω οικοδομές που φτιάχνονται χωρίς σφυριά.

0:14:24 Ένα παράδειγμα. Σε κάποια φάση έρχονται οι γονείς με ένα παιδί, τον Δήμο, ο οποίος έχει IQ 67. Είναι ένα παιδί που έχει πολλά προβλήματα στη Τάξη, θα έπρεπε να είναι στην Τετάρτη Δημοτικού και τον έχουν βάλλει στη Πρώτη. Γιατί στη Πρώτη πάνω-κάτω παρακολουθεί. Σχετίζεται με κλασική νοητική υστέρηση. Έρχονται οι γονείς και μου εξηγούν το εξής πρόβλημα: Έχουν πάρει μια ειδική καθηγήτρια που ασχολείται ειδικά με τη Πρώτη, και μετά όταν ξαναέκαναν ένα IQ τεστ μετά από 4 μήνες ο βαθμός ήταν πιο κάτω. … Στο έργο Forrest Gump ήταν γύρω στα 70 και η μάνα του προσπαθούσε να το ανεβάσει λίγο γιατί στον αμερικάνικο στρατό δεν μπορείτε να μπείτε αν έχει δείκτη νοημοσύνης κάτω από 80, … διότι οι μελέτες έχουν δείξει ότι ένας γύρω στο 80 κάνει πέντε φορές περισσότερο χρόνο να καταλάβει ένα πράμα από κάποιον που είναι γύρω στο 100. Άρα ο αμερικάνικος στρατός λέει γιατί εγώ να απασχολήσω κάποιον που θα κάνω 5 φορές περισσότερο χρόνο να του μάθω κάτι. Τόσο απλοϊκά. Εδώ είμαστε γύρω στο 67. Κοιτάζω λοιπόν το διάγραμμα του παιδιού … οι γονείς δεν είχαν δει ποτέ το διάγραμμα διότι ο ψυχολόγος τους εξηγούσε διπλωματικά ότι είναι ….. τέλος πάντων. Στο διάγραμμα βλέπω ότι στη Γεωμετρία δηλαδή και στη χωροαντιληπτική ικανότητα γενικότερα, αλλά και στη Γεωμετρία ειδικά, έχει ένα δείκτη νοημοσύνης 125. Το 130 είναι το προικισμένο παιδί. Άρα έχετε ένα παιδί που έχει κατά μέσο όρο νοητική στέρηση κι έχει σε έναν τομέα 125. Τι έγινε; Η κυρία ειδικός, βλέποντας που μειονεκτεί το παιδί προσπάθησε να το ενισχύσει στη λεκτική σκέψη. Τι έγινε όμως, μια και δεν έκαμνε καθόλου Γεωμετρία και καθόλου χωροαντιληπτική, οτιδήποτε αφορά τον χώρο, όταν ξαναέγινε το τεστ ο δείκτης 125 κατέβηκε πολύ, κατά συνέπεια ο μέσος όρος κατέβηκε πολύ ενώ είχαν ανεβεί λίγο τα άλλα, ήταν όμως τόσο ελάχιστη η αντιστάθμιση που τελικά κατέβηκε. Κάνω μερικές ερωτήσεις στο παιδί … μιλάμε για ένα παιδί που δυσκολεύεται να μιλήσει, και το ρωτάω: Όταν πηγαίνεις στο σχολείο με τον πατέρα σου, με το αυτοκίνητο, υπάρχουν δρόμοι που δεν πηγαίνεις με το αυτοκίνητο ποτέ; Εξηγεί βέβαια ο πατέρας ότι αυτό δεν του το έχω μάθει, δεν το ξέρει. Ο μικρός όμως λέει: Εννοείτε εκεί που έχει ένα κόκκινο στρόγγυλο με μία παύλα λευκή; Ο πατέρας γουρλώνει τα μάτια και μου λέει: Δηλαδή τώρα το παιδί μου έχει αναγνωρίσει το απαγορευτικό ενώ εγώ δεν του έχω ποτέ ότι δεν πηγαίνουμε εκεί; Μετά κάνω ένα δεύτερο τεστ, βάζω το παιδί να ζωγραφίσει μερικές εικόνες … και ξαφνικά του λέω ζωγράφισε τι είναι επάνω στη γραβάτα (του πατέρα του). Ζωγραφίζει το παιδί, κοιτάζει ο πατέρας, σου λέει τη γραβάτα μου τη ξέρω … είναι το πρόβλημα που έχετε με τους γονείς που είναι και δάσκαλοι … είναι οι πιο εύκολοι!!! Θυμάστε … δηλαδή ο γονιός μόλις ξαναμπεί στο δικό του το πλαίσιο έχει αξιολόγηση, όταν είναι εκτός σου λέει, εντάξει ο άλλος ξέρει τη δουλειά του … μετά, δεν την ξέρει πια τη δουλειά του, εφόσον είναι τομέας που τον ξέρω εγώ. Άρα σου λέει ο πατέρας, τη γραβάτα τη ξέρω. Κοιτάζει λοιπόν τη ζωγραφιά του παιδιού και βλέπει ότι δεν είναι καλά ζωγραφισμένη, μου κάνει μία παρατήρηση, ότι του έβαλα δύσκολη άσκηση και ότι δεν έχει συνηθίσει ο Δήμος να κάνει τέτοιες ζωγραφιές και εγώ τον ρωτάω, αν φοράει γυαλιά … λέει, ναι, αλλά τι σχέση έχει αυτό; Λέω, βάλτε τα και κοιτάξτε τη γραβάτα σας … το παιδί είχε ζωγραφίσει λεπτομέρειες που ο πατέρας δεν είχε δει ποτέ στη γραβάτα του, ποτέ! … Ξαφνικά ο πατέρας αντιλήφθηκε ότι το παιδί του, έχει, τουλάχιστον στο θέμα της εικόνας, κάποιες ικανότητες που δεν είχε υποψιαστεί ότι τις έχει και παθαίνει ένα ψυχολογικό σοκ! … Μετά κάναμε μια νέα μεθοδολογία όπου βασιζόταν ειδικά στη γεωμετρία … δηλαδή δεν μαθαίναμε τις λέξεις ως λέξη, αλλά ως σχήμα, ήταν ένας κώδικας.

0:23:45 Ένα κλασικό παράδειγμα που έχουμε εμείς, στην εκπαίδευση τη συμβατική, είναι ότι ο μέσος όρος θα φτάσει αυτό το επίπεδο, άμα έχουμε ένα παιδί που έχει οποιαδήποτε υστέρηση θα πάει λίγο πιο κάτω. Δηλαδή ο γενικός κανόνας είναι, πετυχαίνω το στόχο με την πλειοψηφία, τον στόχο τον υποβαθμίζω για την μειοψηφία. …

0:24:36 Το μεγάλο λάθος, αν θέλετε, είναι ότι κατεβάζουμε τον στόχο. Μεγάλο, τραγικό λάθος. Στην πραγματικότητα ο στόχος μπορεί να μείνει ο ίδιος. … Όταν σας λέει κάποιος που ασχολείται με τον τομέα της νοημοσύνης ότι κάποιος που έχει προβλήματα νοημοσύνης μπορεί να πετύχει τον ίδιο στόχο χωρίς να τον υποβαθμίζεται είναι πολύ δύσκολο να το πιστέψετε. …. Ή αν σας πείσω θα το πιστεύετε αλλά δεν θα το βλέπετε, άρα εφόσον είναι θέμα πίστης δεν έχει καμία σχέση με την εκπαίδευση … Παράδειγμα: Αν το παιδί έχει ανάγκη να έχει τον ίδιο στόχο και αυτός ο στόχος είναι ζωτικός … όταν έχουμε ένα τετραπληγικό παιδί το οποίο πρέπει να πίνει νερό. Δεν μπορείτε να μου πείτε ως δάσκαλοι «δεν πειράζει αν δεν πίνει πάντα νερό … άμα τα καταφέρνει κάπου-κάπου είναι εντάξει», αυτό δεν μπορείτε να το πείτε, νιώθετε αμέσως ότι εδώ δεν μπορείτε να υποβαθμίσετε τον στόχο. Το θέμα είναι ότι αυτή η κίνηση για ένα τετραπληγικό παιδί δεν γίνεται, δεν μπορεί να σφίξει τα δάχτυλα του. … Στα τετραπληγικά παιδιά στο νοσοκομείο τους μαθαίνουμε ακόμα και πώς να κρατάνε πιρούνι … πώς γίνεται αυτό; εφόσον το παιδί δεν νοιώθει τίποτα κάτω από τη μασχάλη του και το στήθος … και τώρα σας λέω ότι του μαθαίνουμε να κρατάει πιρούνι …

0:27:29 Ένα άλλο παράδειγμα. Στις κατασκευές … τι γίνεται όταν δεν έχουμε όλα τα εργαλεία; Στο σπίτι, ας πούμε, θέλετε να διορθώσετε κάτι και έχει μετατραπεί το μαχαίρι σε κατσαβίδι … Πολύ σπάνια στην πραγματικότητα όταν κάμνετε εργασίες στο σπίτι έχετε όλα τα εργαλεία που θα έπρεπε να έχετε. Και βλέπετε ότι αυτός που είναι πολύ καλός σε αυτόν τον τομέα, σχεδόν με τίποτα … τα καταφέρνει.

0:32:23 Το κανονικό παιδί είναι το παιδί το οποίο έχει χάρακα και διαβήτη (για να βρει το μέσον ανάμεσα σε δύο σημεία). Το μη κανονικό παιδί είναι αυτό που έχει μόνο διαβήτη, δεν έχει χάρακα …

0:35:25 Στην πραγματικότητα μπορούμε να το κάνουμε μόνο με διαβήτη αλλά η μέθοδος είναι πολυπλοκότερη. Αντίστοιχα με το παιδί με ειδικές ανάγκες θα πρέπει να ανεβάσουμε την πολυπλοκότητα της μεθόδου έτσι ώστε τμηματικά να είναι πιο εύκολη, ακριβώς όπως κάνει η Πυροσβεστική όταν έχει φωτιά, σας δείχνει να περάσετε από δρόμους που όταν πηγαίνετε χωρίς φωτιά δεν θα πηγαίνατε ποτέ γιατί κάνουν ολόκληρο κύκλο, δεν έχει νόημα, ενώ είναι το πιο ασφαλές όταν έχει φωτιά.

0:44:06 Πολύ συχνά θα έχουμε αυτό το πρόβλημα με τα παιδιά τα προικισμένα, βλέπουν … δεν ξέρουν πώς την βλέπουν, την βλέπουν όμως, την τελική λύση, δεν βλέπουν τα ενδιάμεσα, κι όταν του λες, πώς το έκανες αυτό; Δεν ξέρει να σας πει τα ενδιάμεσα, ξέρει το αποτέλεσμα. … Πολύ συχνά, το έχουμε κοιτάξει αυτό στα Μαθηματικά, τα παιδιά που έχουν αυτή την ικανότητα, όταν πηγαίνουν στο σχολείο την χάνουν.

0:45:40 Το πρόβλημα είναι πώς να καθοδηγήσετε το παιδί όταν του εξηγείτε ότι πρέπει να απομακρυνθεί από τη λύση (ανάμεσα στο σκυλί και τη τροφή υπάρχει ένας γυάλινος τοίχος οπότε το σκυλί πρέπει αρχικά να απομακρυνθεί από τη τροφή, να κάνει κύκλο, αλλιώς πέφτει πάνω στο γυάλινο τοίχο).

1:01:16 Το παιδί που θα είναι πραγματικά διαφορετικό θα είναι τόσο διαφορετικό που δεν θα το βλέπετε, γιατί θα μοιάζει με όλα αλλά κανένα δεν του μοιάζει, είναι ασυμμετρικό. … Στατιστικά είναι ένα στα πενήντα … προικισμένο και με νοητική υστέρηση. 2% προικισμένα, 2% με υστέρηση.

1:05:25 Έστω ότι έχουμε μία τάξη με 25 προικισμένα. Φανταστείτε το πρώτο μάθημα. Την ύλη την ξέρετε μπαίνετε μέσα. Και τα 25 θα σας κάνουν ερωτήσεις. Θα σας αξιολογήσουν. Αν δεν είσαστε του ίδιου τύπου, ξεχάστε το, θα κάνετε το μάθημα όπως είναι η ντουλάπα μέσα στη τάξη. Αν περάσετε όλα αυτά τα τεστ θα σας ακολουθήσουν λες και είσαστε ο Αλέξανδρος. Είναι θέμα εμπιστοσύνης. … Όταν έχουμε διαφορά 50 βαθμών υπάρχει πρόβλημα επικοινωνίας, πρέπει αυτός που είναι από πάνω να προσπαθεί να εξηγεί τι λέει, κι αυτός που είναι από κάτω να προσπαθεί πραγματικά να καταλαβαίνει τι λέει, αλλιώς δεν επικοινωνούν.

1:08:00 Τα προικισμένα παιδιά αναζητούν την δυσκολία … η ευχαρίστηση προέρχεται από την υπέρβαση της δυσκολίας. Όταν τους δίνετε συχνά τα ίδια πράγματα τους έρχεται απλώς βαρεμάρα.

1:15:32 Δεν αλλάζουμε τον στόχο κάνουμε πολυπλοκότερη την μεθοδολογία. … Είναι πολύ δύσκολο στα παιδιά με ειδικές ανάγκες και στα προικισμένα να δεχτείτε μια μεθοδολογία αν δεν την δείτε. Για να την δείτε πρέπει να βλέπετε τα παιδιά. Μετά να βλέπετε πως σε αυτό το πολύ μικρό δείγμα έχει απόδοση αυτή η νέα μεθοδολογία. Και μετά να καταλάβετε ότι στη πραγματικότητα αυτή η νέα μεθοδολογία είναι πολύ καλύτερη από αυτή που ξέρατε ακόμα και για κανονικά παιδιά.

1:40:44 Το να χάσεις χρόνο, πηγαίνεις πιο γρήγορα μετά. Εμείς προσπαθούμε συνεχώς να κερδίσουμε χρόνο. Είχα γράψει ένα θεατρικό, ήταν δύο φίλοι κι έλεγε ο ένας ότι έκανα ότι μπορούσα για να κερδίσω χρόνο, και του λέει ο άλλος, και τα κατάφερες; Και λέει, α, αν ήξερες πώς τα κατάφερα, κέρδισα πάρα πολύ χρόνο, και λέει, τώρα τι κάνεις; Τώρα κάνω ότι μπορώ για να τον σκοτώσω! Γιατί είναι ένα πράγμα που ξεχνάμε, εντάξει να τα κάνουμε όλα γρήγορα, πιο γρήγορα στη ζωή, για να κάνουμε τι; Να πεθάνουμε πιο γρήγορα; Να κάνουμε τι; Ποιο έργο; Μερικές φορές είναι απλώς για να τελειώσουμε γρήγορα. Ε, υπάρχουν τομείς που το να τελειώνεις γρήγορα δεν είναι καλό …… Νομίζω ότι πρέπει να αξιοποιήσουμε όλο το χρόνο που διαθέτουμε γιατί είμαστε θνητοί. Άρα έχουμε ένα περιορισμένο χρόνο.

1:49:10 Το 1/3 των προικισμένων παιδιών της Γαλλίας βρίσκεται σε φάση αποτυχίας στην εκπαίδευση. Άρα πολύ συχνά αυτά τα αποτυχημένα παιδιά όταν βγαίνουν από το σχολείο αρχίζουν και αναπτύσσονται.

1:55:24 Σε μία σχέση αυτό που αγαπάμε στον άλλο είναι τα ελαττώματα. Στην αρχή λέμε, όχι, είναι ψέματα, δεν μας αρέσει αυτό! κι αυτό! κι αυτό! Και όταν δεν έχετε τον άλλο δίπλα σας αυτό που σας λείπει είναι τα ελαττώματα του. Πάει ταξίδι, βλέπετε τηλεόραση, λέτε τώρα θα μου είχε αλλάξει τετρακόσιες φορές το κανάλι, τώρα δεν υπάρχει κανένας να το αλλάξει … Στην πραγματικότητα τι είναι; Είναι το ίχνος. Το ίχνος είναι τα ελαττώματα. Τα καλά τα έχουν κι άλλοι, ενώ το σύμπλεγμα από τα ελαττώματα είναι στην ουσία τα ελαττώματα που έχετε αποδεχτεί ότι θα είναι αυτό με το οποίο θα μοιραστείτε τη ζωή σας. Γιατί είναι αυτό το άλλο λάθος που κάνουμε, εμείς λέμε, ότι επιλέγουμε τον άλλον για να ζήσουμε μαζί του. Αυτό είναι ψέμα, στην πραγματικότητα επιλέγουμε τον άλλον για να πεθάνουμε μαζί του. Γι’ αυτό δεν μας ενοχλεί να είναι συντηρητικό το πλαίσιο της επιλογής γιατί ξέρουμε ότι είναι σημαντικό. Δηλαδή λες, εγώ θα γεράσω μ’ αυτόν; Θα πεθάνω μ’ αυτόν; Θα πεθάνω σ’ αυτό το σπίτι; … Ο στόχος είναι μετά από όλα αυτά που κάνετε επειδή είναι απαραίτητα με ποιόν θα μοιράσετε τα μη απαραίτητα τα οποία είναι αναγκαία. Αυτό το κάνουν αμέσως τα παιδιά τα προικισμένα και το ίδιο και τα άλλα. Γιατί θεωρούν ότι η σχέση είναι πολύ πιο ανθρώπινη παρά κοινωνική. Δυστυχώς η κοινωνία μας δεν είναι πολύ ανθρώπινη και ξεχνάει ότι … γιατί να επιβάλει στα παιδιά να είναι κοινωνικά …

- Ερώτηση: Με ένα IQ στον μέσο όρο, λίγο πιο πάνω, λίγο πιο κάτω, ένας δάσκαλος μπορεί να διδάξει παιδιά προικισμένα;

- Απάντηση: Ναι. Βεβαίως. Απλώς πρέπει να μάθει τεχνικές τίποτε άλλο. Δηλαδή πρέπει να αποδεχτεί πρώτον ότι είναι εκεί … που αυτό είναι σπάνιο. Είναι δύσκολο να αυτοπροσδιοριστείς. Κάπου-κάπου σου έρχονται μαθητές και λες, πω-πω αυτός είναι πραγματικά διαφορετικός. Αν όμως το εντοπίσεις αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι το IQ είναι όπως το ποτήρι, να μην ξεχνιόμαστε, είναι ένα ποτήρι άδειο, είναι μια δυνατότητα, το θέμα είναι πώς το γεμίζεις. Είναι μερικοί που έχουν μεγάλο ποτήρι, άλλοι έχουν μικρό. Στο 100 έχεις ένα κανονικό ποτήρι. Το θέμα είναι άμα το γεμίσεις με γνώσεις ή με τεχνικές. Εννοώ ότι η μεθοδολογία είναι αυτή που σχετίζεται με τη σκέψη, άρα είναι μόνο μέσω της μεθοδολογίας που θα μπορέσετε να ανεβάσετε το επίπεδο της σκέψης σας για να μπορείτε να κάνετε το δάσκαλο, τη δασκάλα για το παιδί που αυτό έχει πολλές ικανότητες αλλά δεν έχει μία σκέψη δομημένη. Εσείς θα μπορέσετε. Άρα δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Πρόβλημα θα υπάρχει αν έχετε νοητική υστέρηση, εδώ είναι άλλο θέμα. Θα πρέπει να κουραστείτε πολύ περισσότερο. Βέβαια οι περισσότεροι από σας πιστεύουν ότι δεν έχουν νοητική υστέρηση, είναι λογικό. … Στατιστικά είναι αδύνατο να μην υπάρχει δάσκαλος εδώ που να μην έχει νοητική υστέρηση. Τι εννοώ; Πρώτα απ’ όλα φαίνεται ότι δεν φαίνεται … μη νομίζετε ότι αφορά μόνο τους δάσκαλους, αφορά και το Πανεπιστήμιο … ξέρετε έχουν μετρηθεί πολλά πράματα για τα οποία δεν μιλάμε πολύ αλλά …. υπάρχουν ας πούμε γιατροί με IQ 80! Το θέμα μου είναι ότι δεν ξέρω τι διάγνωση μπορεί να μου κάνει; …. Για παράδειγμα πόσοι από σας έχουν Proficiency και δεν μιλάνε αγγλικά; … Είναι δυνατόν γιατί είναι θέμα στρατηγικής προσέγγισης της ειδικής αυτής εξέτασης … Όταν διαβάζω βιογραφικά με αγγίζει περισσότερο κάποιος που έχει μείνει ένα χρόνο στο εξωτερικό από έναν που έχει Proficiency.

2:03:30 Όταν λέτε κανονικό είναι από το 84 μέχρι το 116, άρα είναι αρκετά μεγάλο το φάσμα, είναι το 70%. Το θέμα είναι να το κοιτάξετε μεθοδολογικά. Δεν μπορείτε να φανταστείτε για το ίδιο πρόβλημα πόσες διαφορετικές προσεγγίσεις υπάρχουν. …. Έχετε ένα παιδί που έχει δυσκολία να διαβάσει. Έχει δυσκολία να διαβάσει δυνατά ή μέσα του; Διαφορετικό. Άμα είναι δυνατά, χρησιμοποιείτε εδώ (η περιοχή του εγκεφάλου στον κρόταφο). Άμα είναι από μέσα εδώ (στο μέτωπο). Γι’ αυτό όταν κάμνετε μια εργασία που είναι πιο αφαιρετική συνήθως δεν σας βοηθάει να μιλάτε δυνατά … άμα είναι αφαιρετικό το πρόβλημα χρειάζεται κάποια ησυχία. Όσον αφορά την μνήμη και την μεθοδολογία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου και το ξέρουμε … πριν το πιστεύαμε, τώρα έχουμε κάμερα ποζιτρονίου ξέρουμε ποιες ενεργοποιούνται όταν κάνουμε αυτό το πράγμα, όταν βλέπουμε αυτές τις λέξεις, και μετά μπορούμε αν το χρησιμοποιήσουμε. … Πόσοι από εδώ έχουν διαβάσει βιβλία νευροεπιστήμης για να μπορούν να τα εφαρμόσουν στην εκπαίδευση.

2:06:09 – Ερώτηση: Αν είχατε τη δυνατότητα να πατήσετε ένα κουμπί και ένα παιδί που θα γεννηθεί να το φτιάχνατε φυσιολογικό ή διάνοια, 116 ή 180, τι θα πατούσατε να γίνει;

- Απάντηση: Δεν θα πατούσα το κουμπί, πρώτον. Δεύτερον, εμένα με ενδιαφέρει όχι η δυνατότητα που έχει, αλλά η πραγματικότητα που παράγει. Δηλαδή έχουμε ανθρώπους που έχουν πάρει βραβεία Νόμπελ. Τα βραβεία Νόμπελ κατά μέσο όρο είναι γύρω στο 125. Δεν είναι τόσο ψηλά όσο νομίζουμε. Για να βγάζουμε μέσο όρο 125 είναι μερικοί που είναι κάτω από το 100. Εγώ γιατί να τον αφαιρέσω αυτόν; Αυτή είναι η ιδέα. Αλλά απλώς, με πείσμα, με θέληση, με άλλους παράγοντες το δούλεψε, έκανε πράγματα. Να σας δώσω ένα παράδειγμα. Εγώ προτιμώ τον Άινσταϊν από την Κιουρί. Η Μαρία Κιουρί πήρε όμως δύο βραβεία Νόμπελ, ο Άινσταϊν ένα. … Διότι θεωρώ ότι αυτό που έχει κάνει η Μαρία Κιουρί είναι χειρονακτικό, δηλαδή σε έναν τόνο (μεγάλο) έχει βρει αυτό (μικρό) το στοιχείο και κάπως ανάλογα έκανε το άλλο … Πρώτον, ο Άινσταϊν δεν θα το έκαμνε ποτέ αυτό, μα ποτέ … θα πέθαινε … Αλλά κάποιος πρέπει να το κάνει. Είναι εντελώς διαφορετικός τομέας. Ο Άινσταϊν έλεγε ότι ως αναφορά την προσέγγιση προς τη θεωρία, δεν υπάρχει μονοπάτι από το πείραμα στην θεωρία … πρέπει να υπάρχει μια αφαίρεση, ξαφνικά έχεις μια ιδέα, και μετά ξανακατεβαίνεις, και μετά κάνεις τα πειράματα για να δεις … Η προσέγγιση της Κιουρί είναι συστηματική, με πείσμα, έχει και νοημοσύνη, δεν είναι βλάκας, δεν είναι του επιπέδου του Άινσταϊν, δεν έχει σημασία αυτό, αλλά έχει δύο βραβεία Νόμπελ, ένα στη Χημεία, ένα στη Φυσική. Άρα για μένα είναι ήδη αξιόλογη, αλλά μετά μπορούμε να έχουμε επιλογές. Γι’ αυτό σας λέω, εγώ δεν θα πατούσα το κουμπί, θα κοιτούσα πώς να διαχειριστώ αυτό το παιδί. Αλλιώς δεν θα ήμουν καθόλου στην εκπαίδευση, θα έκαμνα γενετική.

- Ερώτηση: Τι γίνεται όταν θέλουμε να γαλουχήσουμε τη δημιουργικότητα των παιδιών μέσα στη τάξη;

- Απάντηση: Πρώτα απ’ όλα δεν υπάρχει μεγάλος συσχετισμός μεταξύ δημιουργικότητας και δείκτη νοημοσύνης. Μπορούμε να έχουμε ένα παιδί που έχει χαμηλό δείκτη νοημοσύνης και έχει μεγάλη δημιουργικότητα και να έχουμε ένα παιδί που έχει υψηλό δείκτη νοημοσύνης και δεν έχει καμία δημιουργικότητα. … Η δημιουργικότητα είναι ένα μεγάλο πρόβλημα γιατί ενώ ξέρουμε τι είναι δημιουργία δυσκολευόμαστε με τη δημιουργικότητα διότι έχουμε και το πρόβλημα της αξιολόγησης. … Αυτό που με δυσκολεύει εμένα είναι το κοινωνικό πλαίσιο που μπαίνει μέσα στη δημιουργικότητα. Ένα παράδειγμα. Κάνουμε ένα διαγωνισμό ζωγραφικής. Ας πούμε ότι είναι 100 παιδιά και έχουν κάνει 100 ζωγραφιές. Μου έχει συμβεί αυτό. Τα παρουσιάζουμε όλα και λέμε ότι είναι πολύ ωραία, και λέμε μπράβο σε όλους και έχουν πάρει όλοι 10. Αυτό το πράγμα για μένα είναι ένας βιασμός της δημιουργικότητας, πραγματικά! Δηλαδή είναι μια ισοπέδωση … αλλά εδώ φταίει η Ψυχολογία … δηλαδή λέμε, για λόγους ψυχολογικούς, να μην τραυματίσουμε το παιδί … αυτό … και τέτοια … Και λες, ρε άνθρωπε, εσύ που είσαι ψυχολόγος, για μια στιγμή σκέψου ότι δεν έχεις να μου μιλήσεις διπλωματικά, δεν βλέπεις ότι εδώ έχει δύο αξιόλογα και τα άλλα είναι απλώς ζωγραφιές; Ε, λέει, βέβαια το βλέπω! Ναι, το βλέπεις αλλά δεν το λες! Όχι, είναι όλα καλά! Αυτό που μου τη δίνει είναι, ότι δεν καταλαβαίνουμε, ότι όταν λέμε, ότι είναι όλα καλά, πάει να πει ότι είναι όλα σκατά! Δηλαδή πάει ο άλλος να κάνει αθλητισμό, κάνει άλμα εις μήκος, πηδάνε όλοι όπως να ‘ναι και λένε μπράβο σε όλους. Τότε γιατί παίρνουμε δυο-τρεις; Εφόσον είναι όλοι ίδιοι; Στη μουσική, τραγουδάς πολύ ωραία! Αφού είναι φάλτσο; Φάλτσο! Δηλαδή μιλάμε, καρα-φάλτσο … Πολύ ωραία! Θα αλλάξει η φωνή σου! Εγώ η μόνη αλλαγή που βλέπω είναι τα αυτιά! Το αυτί που ακούει! Στο βιολί … το βιολί είναι από τα χειρότερα όργανα … μέχρι να βγει σωστό … Αυτή η ισοπέδωση ως ένα όριο, να πούμε ότι είναι αρκετά καλά, … όταν βλέπω ένα παιδί να έχει κάνει κάτι πραγματικά πανέμορφο και ένα άλλο μια μουτζούρα δεν μπορώ να χρησιμοποιήσω τη συμβολή της ψυχολογίας γιατί ξέρω ότι στο καλλιτεχνικό σχολείο θα μπει μόνο ένα από τα δύο.

2:19:11 Ο προπονητής δεν είναι του επιπέδου του πρωταθλητή του, άρα το ερώτημα σας θα έπρεπε να είναι, πώς ένας προπονητής μπορεί να προπονήσει αυτόν, ενώ αυτός δεν μπορεί να κάνει τίποτα από αυτά που κάνει αυτός; Επειδή ξέρει από τεχνικές.

2:26:46 Εμάς αυτό που μας ενδιαφέρει είναι, μπορούμε να δούμε μερικές τεχνικές που κάνουν οι βιρτουόζοι ή αυτοί που έχουν προβλήματα για να ενισχύσουμε αυτούς που παίζουν ενδιάμεσο;"

Νίκος Λυγερός: Η συμβολή των εξαιρέσεων στη διαχείριση του κανόνα

Πηγή («Η συμβολή των εξαιρέσεων στη διαχείριση του κανόνα» Εκπαιδευτήρια Ζηρίδη, Αθήνα 6/9/2010)