Μελλοντικά μονοπάτια

Ποιος μπορεί να μιλήσει για μελλοντικά μονοπάτια αν δεν έχει διασχίσει τον χρόνο; Κι όμως αυτό το παράδοξο έχει λύση. Αρκεί να σκεφτεί ότι η νοημοσύνη είναι εγκλωβισμένο μέλλον μέσα στο παρελθόν. Το παράλογο είναι πώς να το πιστέψει κάποιος που δεν μπορεί να το αντιληφθεί, διότι ζει μόνο γραμμικά σ' ένα καθιερωμένο πλαίσιο, όπου δεν επιτρέπεται καμία καινοτομία λόγω φοβίας; Η γνώση του άτοπου διευκολύνει τη συνείδηση, δηλαδή τη σκέψη πάνω στη σκέψη. Αυτός που δεν βλέπει όταν κοιτάζει, έχει την εντύπωση ότι o άλλος προβλέπει, ενώ στην πραγματικότητα απλώς βλέπει. Ποιες ήταν οι προβλέψεις του Αρχιμήδη ή του Leonardo da Vinci; Στην ουσία καμία. Απλώς πρέπει να περάσουν αιώνες για να το συνειδητοποιήσουμε. Εξέφρασαν την ανάγκη της δημιουργίας, όχι όμως προς όφελος της κοινωνίας. Διότι η γνώση δεν σχετίζεται μαζί της. Θέλησαν και κατάφεραν ν' αλλάξουν την πορεία της ανθρωπότητας για να μην ακολουθήσει τις κοινωνίες της λήθης. Βέβαια τους ξεχάσαμε για λίγο, γιατί δεν ήταν κατανοητός ο ρόλος τους. Αυτό όμως δεν ήταν ισόμορφο με την απόλυτη λήθη. Με άλλα λόγια έχουμε το εξής νοητικό σχήμα: το μέλλον δεν εξαρτάται από το πρόσφατο παρελθόν, αλλά από το παλαιότερο. Δεν έχουμε λοιπόν μία ακολουθία γεγονότων του τύπου Fibonacci, όπως νομίζουν οι περισσότεροι, αλλά του τύπου Hofstadter. Η συνέπεια είναι απλή. Ακυρώνει τις προσπάθειες της τακτικής και δίνει έμφαση στον αναγκαίο χαρακτήρα της στρατηγικής. Είναι στην ουσία μία επίπτωση της έννοιας της παλαίωσης. 

Η στρατηγική παράγει ένα γεγονός μέσω της νοημοσύνης, το οποίο δεν θα εκδηλωθεί άμεσα και θα ενεργοποιηθεί μέσω του χρόνου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, όσοι πιστεύουν ότι η νοημοσύνη είναι μια ασθένεια από την οποία γλίτωσαν λόγω κοινωνίας, πρέπει να αποδεχθούν ότι το μέλλον είναι μία ίωση του παρελθόντος. Μάλιστα αυτό το νοητικό σχήμα λειτουργεί και στην πληροφορική. Μπορεί να κωδικοποιηθεί με τη θεωρία της κομψότητας του Chaitin. Δείχνει με αυτόν τον τρόπο, την ελευθερία της νόησης, πράγμα το οποίο είναι εφικτό ακόμα και σε μια αιτιοκρατική προσέγγιση. Τα μελλοντικά μονοπάτια δεν λειτουργούν αποκλειστικά ως κλαδιά δέντρου. Οι διακλαδώσεις δεν είναι μόνο παθητικές, υπάρχουν και ενεργητικές που επιτρέπουν τη μεταφορά δομής δίχως παραποίηση. Γι’ αυτό το λόγο τα άκυκλα διαγράμματα είναι πιο ισχυρά και προσφέρουν περισσότερες δυνατότητες. Έτσι κάτι το οποίο είναι αδιανόητο με άμεσο τρόπο, μπορεί να προσεγγισθεί με πλάγια σκέψη μέσω ενός μη γραμμικού υπολογισμού. Αυτές οι τεχνικές θέλουν όχι μόνο εκπαίδευση αλλά και παιδεία. Ενεργοποιούνται εξ αρχής στα τέρατα γνώσης και διδάσκονται στους μαθητές, όταν βρεθεί δάσκαλος, αλλιώς παραμένουν αόρατα και ανύπαρκτα.

Πηγή-Νίκος Λυγερός