10 χρόνια μετά την καθοδήγηση του ΔΝΤ | Το πείραμα της Αργεντινής

«Στο παγκόσμιο σύστημα εξουσίας τα κέρδη ιδιωτικοποιούνται και οι ζημιές κοινωνικοποιούνται.», Εδουάρδο Γαλεάνο Συγγραφέας

Το Δεκέμβριο του 2001 στο Μπουένος Άιρες, μεγάλες λαϊκές μάζες κατευθύνονται προς την ιστορική πλατεία «Πλάσα δε Μάγιο.» Η Αργεντινή μία από τις πλουσιότερες οικονομίες στο παρελθόν, έχει χρεοκοπήσει. Η κυβέρνηση έχει παραιτηθεί και ο Πρόεδρος της Αργεντινής Φερνάντο Δε Λα Ρούα διαφεύγει από το Προεδρικό Μέγαρο με ελικόπτερο μέσα στη θύελλα του οργισμένου λαού που συγκρουόταν με την αστυνομία, έσπαγε τράπεζες, λεηλατούσε σούπερ μάρκετ και φώναζε μαζικά «Να φύγουν όλοι!». Η κοινωνική έκρηξη του 2001, ήταν το τέλος ενός νεοφιλελεύθερου οικονομικού μοντέλου διάρκειας 10 ετών και άφησε πίσω της 35 νεκρούς (δολοφονημένους από την αστυνομία και τους ιδιωτικούς φρουρούς των τραπεζών), 30.000 παράπλευρες απώλειες (ανθρώπους που αυτοκτόνησαν, η υπέστησαν καρδιακά και εγκεφαλικά επεισόδια), και περίπου 20.000.000 ανθρώπους (πάνω από το μισό του πληθυσμού) βουτηγμένους στην φτώχεια και τη μιζέρια.

Σχεδόν 10 χρόνια μετά, ο Γιώργος Αυγερόπουλος, που είχε εργαστεί στην Αργεντινή το 2001-2002 κατά την περίοδο της κρίσης, επιστρέφει για μια νέα αυτοψία στην οικονομία, την πολιτική και την κοινωνική κατάσταση της χώρας.

Αλλο πράγμα η κρίση της Αργεντινής και άλλο της Ελλάδας και θα αδικούσαμε το ντοκιμαντέρ (αλλά και την πραγματικότητα), αν αναζητούσαμε με σχηματικό τρόπο ομοιότητες και αναλογίες. Ομως αρκετές αναφορές στην Ελλάδα κάνει ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Αργεντινής, ο Ντομίνγο Καβάλο, που εφάρμοσε το μοντέλο που οδήγησε στη χρεοκοπία της χώρας. Αλλοι μιλούν για τις «ξέφρενες ιδιωτικοποιήσεις» της κυβέρνησής του, όμως ο ίδιος θεωρεί ότι έφερε τον εκσυγχρονισμό στην Αργεντινή. Δηλώνει επίσης ότι το ΔΝΤ, που «βοήθησε αρκετές χώρες και τώρα βοηθά την Ελλάδα μαζί με την Ευρώπη», απλώς αδίκησε την Αργεντινή, εφαρμόζοντας επιλεκτικά τη θεωρία «της ηθικής του κινδύνου».

Στην εκπομπή μιλάει και ο διάσημος Ουρουγουανός συγγραφέας Εδουάρδο Γαλεάνο, που υποστηρίζει ότι το ΔΝΤ κάθε άλλο παρά «Διεθνές» είναι, αφού ουσιαστικά διοικείται από πέντε χώρες που παίρνουν τις αποφάσεις. Ευγένεια και εσωτερική δύναμη ακτινοβολεί το πρόσωπο του 70χρονου Γαλεάνο, μια όμορφη μορφή που δεν ξεχνιέται εύκολα, ενώ το πρόσωπο του 64χρονου Καβάλο (ενός «από τους πιο μισητούς ανθρώπους στην Αργεντινή σήμερα») μάλλον εκπέμπει φιλαυτία και νωθρότητα.

Ο Γ. Αυγερόπουλος ξαναβρίσκει, ύστερα από 10 χρόνια, έναν χαρτοσυλλέκτη, τον Μαρσέλο. Την ίδια δουλειά έκανε και τότε, την ίδια και τώρα, όμως σήμερα δεν τρώει μόνο μία φορά την ημέρα όπως τότε. Οι χωματόδρομοι της φτωχογειτονιάς του έχουν ασφαλτοστρωθεί, ο δήμος έχει τοποθετήσει κάδους σκουπιδιών, ενώ το φτωχικό σπίτι του Μαρσέλο είναι καθαρό και νοικοκυρεμένο, με ψυγείο, έγχρωμη τηλεόραση («την πήραμε για το Μουντιάλ») και dvd player.

Απελευθερωμένοι από τον εφιάλτη των δανείων, οι κάτοικοι του Μπουένος Αϊρες μιλούν σήμερα για την ξανακερδισμένη τους αξιοπρέπεια και όχι μόνο για την υλική βελτίωση της ζωής τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνει το ντοκιμαντέρ στο «τρουέκε», ένα σύστημα ανταλλαγής αγαθών και υπηρεσιών που εφαρμόστηκε όταν η αγορά είχε στεγνώσει, το κράτος είχε παραλύσει και ο λαός πεινούσε. Με λίγα λόγια, οι πολίτες πήραν την υπόθεση της επιβίωσής τους στα χέρια τους οργανώνοντας ένα πανεθνικό δίκτυο αλληλοβοήθειας στο οποίο συμμετείχαν δέκα εκατομμύρια άνθρωποι! Το «τρουέκε» συκοφαντήθηκε λυσσαλέα και καταπολεμήθηκε μεθοδικά, με αποτέλεσμα σήμερα να υπολειτουργεί, όμως εκείνοι που το έζησαν από πρώτο χέρι θυμούνται με νοσταλγία το ανταλλακτικό παζάρι, τα τραγούδια, τον χορό και, πάνω από όλα, εκείνη τη μοναδική αίσθηση ελευθερίας.

Α' ΜΕΡΟΣ

Β' ΜΕΡΟΣ

Κύριοι τεχνοκράτες, κανείς δεν σας ψήφισε

Νέστορ Κίρτσνερ

Το 2003 εκλέγεται πρόεδρος της Αργεντινής ο Νέστορ Κίρτσνερ, με μόλις το 22,2 % των ψήφων. Ήταν κυβερνήτης, μιας μακρινής επαρχίας στη Παταγονία. Σήμερα, θεωρείται ήρωας από μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης, καθώς κατάφερε να βγάλει την Αργεντινή από την κρίση. 

"Ήταν ένας άνδρας αντιφατικός," λέει ο συγγραφέας Εδουάρδο Γαλεάνο. "Προήλθε από το χώρο του Μένεμ και είχε συνεργαστεί στις ιδιωτικοποιήσεις των πετρελαίων. Ήταν ένας από τους κύριους αυτουργούς στις ιδιωτικοποιήσεις των πετρελαίων. Αλλά όταν φτάνει στην Προεδρία γίνεται ένας από τους κυριότερους πρωταγωνιστές της Λατινικής Αμερικής, σ’ αυτήν τη διαδικασία εθνικής αξιοπρέπειας και αλλαγής την οποία βλέπουμε σε αρκετές χώρες της ηπείρου." 

Η Αργεντινή αποστασιοποιείται από την επιρροή των ΗΠΑ κλείνοντας στρατηγικές συμφωνίες με τον Τσάβες της Βενεζουέλας, τον Μοράλες της Βολιβίας, τον Κορρέα του Εκουαδόρ, την Μπασελέτ της Χιλής κ.α. 

Στο πεδίο της οικονομίας ο Κίρσνερ έχει δίπλα του τον Ρομπέρτο Λαβάνια. Έναν έμπειρο οικονομολόγο και υπουργό της προηγούμενης κυβέρνησης. Η πρώτη τους κίνηση είναι να αποσύρουν οποιαδήποτε αίτηση πόρων προς το ΔΝΤ. 

Μέχρι τότε οι προηγούμενοι υπουργοί είχαν προσπαθήσει να διαπραγματευτούν ένα δάνειο ύψους 20 και 25 δις δολαρίων", θυμάται ο Ρομπέρτο Λαβάνια. "Στο πρώτο ραντεβού που είχα με τον Κέλερ, που μετέπειτα έγινε πρόεδρος της Γερμανίας, εκείνη την εποχή ήταν διευθυντής του ΔΝΤ, πήγα να του ανακοινώσω ότι η Αργεντινή αποσύρει οποιαδήποτε αίτηση κεφαλαίων. Γιατί  αυτή η αίτηση έδινε χώρο σε διαπραγμάτευση που εκ των πραγμάτων σήμαινε να αποποιηθούμε τον σχεδιασμό οικονομικής πολιτικής. Ήταν μια παντελής επέμβαση στην οικονομία της Αργεντινής. Φυσικά η δικαιολογία ήταν να δοθούν κεφάλαια στην Αργεντινή. Κεφάλαια που θα έμπαιναν από ένα παραθυράκι και θα έβγαιναν από ένα άλλο για να πληρωθούν οι πιστωτές. Ήταν προφανές ότι ο μόνος στόχος ήταν να μειωθεί η χασούρα των  πιστωτών . Με το να αποσύρω την αίτηση δανείου, η εξουσία του ΔΝΤ στην Αργεντινή, ελαττώθηκε πολύ γρήγορα."

"Στη συνέχεια προστατεύτηκαν οι συντάξεις και οι μισθοί. Η προηγούμενη κυβέρνηση ακολουθώντας το πρόγραμμα του ΔΝΤ που μοιάζει με αυτό της Ελλάδας, απαίτησε και κατάφερε  μια μείωση μισθών και συντάξεων 13%. Εμείς είπαμε ότι αυτό δεν έχει νόημα, γιατί πόσο θα μειώσεις τους μισθούς του δημοσίου για να ικανοποιήσεις τις τράπεζες; Κάναμε ακριβώς τ' αντίθετο. Με  δικαστική απόφαση  την οποία αποδέχθηκε η κυβέρνηση, επεστράφη το 13 % των μισθών που είχαν κοπεί το 2000. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Το αποτέλεσμα ήταν να αναγεννηθεί η αγορά. Τους τελευταίους 8 μήνες του 2002 η Αργεντινή ήδη αναπτυσσόταν με 8%. Και τα επόμενα 4 χρόνια κάπου στο 9%."

Παρόλο όμως που η οικονομική κατάσταση βελτιωνόταν, το απλήρωτο χρέος που είχε διαμαρτυρηθεί, περίπου 93 δις δολάρια, ήταν ένα από τα μεγαλύτερα της ιστορίας. Ήταν σαφές ότι η Αργεντινή δεν μπορούσε να το ξεπληρώσει. Η κυβέρνηση κράτησε αμετακίνητη στάση. Πρότεινε σε όσους είχαν κρατικά ομόλογα που είχαν λήξει, να τους τα αντικαταστήσει με νέα, πολύ χαμηλότερης τιμής. Για κάθε ένα δολάριο που χρωστούσε η Αργεντινή θα πλήρωνε 25 σεντς και σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου. 

"Ήταν μια αναδιάρθρωση του χρέους που κατέληξε με 75% έκπτωση" λέει ο πρώην υπουργός Οικονομικών της χώρας Ρομπέρτο Λαβάνια. "Οι πιστωτές χρειάστηκε να αποποιηθούν το 75%. Και προσέξτε: Περισσότεροι από 3 στους 4 πιστωτές μπήκαν εθελοντικά στην αναδιάρθρωση του χρέους. Δεν πιέστηκαν. Τους εξηγήσαμε την σοβαρότητα της κατάστασης της Αργεντινής. 

Το Δεκέμβριο του 2005 ο πρόεδρος Κίρσνερ αποφασίζει να ξεπληρώσει με μία μόνο δόση ό,τι χρωστάει στο ΔΝΤ. Ήταν περίπου 10 δις δολάρια. Το ανακοινώνει σε μια αιφνίδια συνέντευξη τύπου. Ακόμα και οι εφημερίδες της αντιπολίτευσης χαρακτήρισαν την απόφασή του "ιστορική". Έτσι στις αρχές του 2006, οριστικά η Αργεντινή πληρώνει όλο το χρέος προς το ΔΝΤ και κάνει ακόμα πιο σαφές ότι το ΔΝΤ δεν έχει πλέον κανένα λόγο στην οικονομική πολιτική της Αργεντινής. Τουλάχιστον ήταν μια συμπεριφορά μεγάλης αξιοπρέπειας!" παρατηρεί ο Εδουάρδο Γαλεάνο. 

Σήμερα η Αργεντινή είναι μια χώρα σε πλήρη ανάκαμψη. Παρόλο που δεν είναι δημοφιλής στη διεθνή οικονομική κοινότητα και στις αγορές χρήματος, η οικονομία της αναπτύσσεται με ένα μέσο όρο 7% τον χρόνο. 

"Η Αργεντινή τώρα δεν εξαρτάται από τις διεθνείς πιστώσεις, απλά εξαρτάται από τη δική της οικονομία και δεν προστρέχει στις διεθνείς πιστώσεις. Το Κράτος έχει πλεόνασμα" λέει ο έμπειρος οικονομολόγος Άλδο Φερέρ. "Και για να’ ναι ξεκάθαρο: Η Αργεντινή δεν θα έβγαινε από την κρίση, αν δεν είχε αναβάλει την πληρωμή του χρέους. Η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε στάση πληρωμής του χρέους; Είναι ένα πολύ περίπλοκο θέμα, λόγω των επιπτώσεων στην Ευρώπη. Ωστόσο νομίζω ότι όταν το πρόβλημα φτάσει σε ένα επίπεδο και δεν είναι δυνατόν να το χειριστείς, είναι πολύ δύσκολο να βγεις από την κρίση ακολουθώντας τους κανόνες. Έτσι λοιπόν η περίπτωση της Αργεντινής αποδεικνύει ότι δεν υπήρχε άλλη λύση από το να μετατρέψει το χρέος σε επίπεδα που να μπορεί να το χειριστεί. Κι όταν το επανατοποθέτησε, η χώρα μπόρεσε να πληρώσει και συνεχίζει να πληρώνει." 

Υπάρχει όμως μια μεγάλη σκιά: Ο πληθωρισμός. 

"Είμαστε πολύ άσχημα", υποστηρίζει ο πρώην υπουργός οικονομικών Ντομίνγο Καβάλο που κατηγορείται από τους αντιπάλους του ως ένας από τους βασικούς υπεύθυνους για την οικονομική κατάρρευση της Αργεντινής το 2001 

Στην πρωτεύουσα χτίζονται όλο και περισσότεροι ουρανοξύστες. Τα μαγαζιά είναι γεμάτα, η ζωή ακολουθεί τους συνηθισμένους ρυθμούς μιας μεγαλούπολης, και τίποτα δεν θυμίζει την περιπέτεια που πέρασε η χώρα 10 χρόνια πριν. 

Οι μακροοικονομικοί δείκτες είναι υπέροχοι. Παρά την ανάπτυξη όμως, πολλοί Αργεντίνοι περιμένουν ακόμα να δουν τα οφέλη της. Η φτώχεια και η ανεργία μπορεί να μειώθηκαν σε σύγκριση με το 2001, αλλά βρίσκονται ακόμα σε υψηλά επίπεδα. 

Οι παραγκουπόλεις μεγάλωσαν 

"Υπάρχει ένα παγκόσμιο σύστημα εξουσίας," εξηγεί ο Εδουάρδο Γαλεάνο "που όταν εγώ ήμουν μικρός το έλεγαν Καπιταλισμό ενώ τώρα το αποκαλούν Οικονομία της Αγοράς. Έχει επίσης κι άλλα καλλιτεχνικά ονόματα. Αλλά το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι κοινωνικοποιεί τις απώλειες και ιδιωτικοποιεί τα κέρδη. Όπου η Αγορά είναι ο αόρατος και σκληρός Θεός, που υπαγορεύει τις διαταγές χωρίς κανείς να βλέπει το πρόσωπό της. Έτσι λοιπόν τίποτα! Υπάρχουν περισσότεροι ναυαγοί παρά ναυτικοί. Είναι σύστημα που αποβάλλει ανθρώπους. Και είναι ανίκανο να ενσωματώσει τα νέα στόματα που γεννιούνται και χρειάζονται να τραφούν. Περισσεύει κόσμος! Κι αυτό είναι μια από τις αντιφάσεις που δεν υπάρχει ανθρώπινη λογική που να μπορεί να την εξηγήσει. Πώς είναι δυνατόν ένας κόσμος που κάθε φορά παράγει όλο και περισσότερα τρόφιμα, έχει κάθε φορά και περισσότερους πεινασμένους; Κι ενάντια σ’ αυτές τις δομές στην Λατινική Αμερική τώρα αρχίζει ένας αγώνας και γίνεται συνειδητό ότι το πεπρωμένο δεν είναι μοιραίο. Αν και οι Έλληνες κάποιες άλλες εποχές πίστεψαν πως ήταν. Στην πραγματικότητα το μέλλον μπορείς να το ανακαλύψεις, να το φανταστείς αντί να υποταχτείς σ’ αυτό." 

Όταν ξεπουλάς τα ασημικά της γιαγιάς

Ντομίνγο Καβάλο

Στην παρακάτω σκηνή, συνομιλώ με τον Ντομίνγο Καβάλο, πρώην υπουργό Οικονομικών, κάποτε μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές φιγούρες της χώρας και σήμερα ένας από τους πιο μισητούς ανθρώπους στη χώρα. Ήταν αυτός που σχεδίασε και υλοποίησε όλο το οικονομικό μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η χώρα μέχρι την καταστροφή.

Στην παρακάτω σκηνή, συνομιλώ με τον Ντομίνγο Καβάλο, πρώην υπουργό Οικονομικών, κάποτε μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές φιγούρες της χώρας και σήμερα ένας από τους πιο μισητούς ανθρώπους στη χώρα. Ήταν αυτός που σχεδίασε και υλοποίησε όλο το οικονομικό μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η χώρα μέχρι την καταστροφή.

Στο ίδιο απόσπασμα παρουσιάζονται επίσης ο Άλδο Φερέρ, ο πιο σημαντικός οικονομολόγος της χώρας και ο Εδουάρδο Γαλεάνο, διάσημος συγγραφέας και διανοούμενος.

Γιώργος Αυγερόπουλος: Kατά τη διάρκεια της θητείας σας πάνω από 200 κρατικές εταιρίες ιδιωτικοποιήθηκαν.

Domingo Cavallo: (Με περηφάνια) Έτσι είναι!

Γιώργος Αυγερόπουλος: Πείτε μας τον λόγο.

Domingo Cavallo: Γιατί ήταν προβληματικές εταιρίες που δημιουργούσαν τεράστιες απώλειες στο κράτος. Και το ανάγκαζαν να δίνει μεγάλες επιδοτήσεις μεγαλώνοντας το δημοσιονομικό έλλειμμα που ήδη ήταν μεγάλο από τον υπερπληθωρισμό. Με το να τις ιδιωτικοποιήσουμε πετύχαμε δυο πράγματα. Απ’ τη μια μεριά εξαφανίστηκαν τα ελλείμματα, δεύτερον το κράτος δεν έπρεπε πια να επενδύει σ’αυτούς τους τομείς και επένδυσε σ’αυτούς ο ιδιωτικός τομέας. Και τότε δημιουργήθηκε μια μεγάλη μοντερνοποίηση σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες.

Aldo Ferrer: Εφαρμόστηκε μια ξέφρενη πολιτική ξεπουλήματος της εθνικής μας κληρονομιάς. Ιδίως του πετρελαίου! Η Αργεντινή ήταν η μόνη χώρα που πούλησε την εθνική της εταιρία πετρελαίου. Πουλήθηκαν τα πάντα! Το τηλέφωνο, οι τηλεπικοινωνίες και τόσα άλλα πουλήθηκαν. Μ’ αυτά πλήρωσαν το χρέος αλλά το χρέος συνέχισε ν’ αυξάνεται.

Eduardo Galeano: Υπήρξαν αεροπλάνα της Aerolineas Argentinas, που πουλήθηκαν για 1 δολάριο στην Iberia. 1 δολάριο! (δείχνει και γελά) Το πιστεύετε δεν το πιστεύετε, είναι αλήθεια. Ήταν τρομερό! Και όχι μόνο την Aerolineas Argentinas. Ιδιωτικοποίησαν τα πάντα, ό,τι μπορούσαν, και πάνω απ’όλα το πετρέλαιο που είχε πολύ «ψωμί» και έβλεπαν ότι αυτό θα ήταν το πιο επικερδές εμπόριο απ’ όλα.

Aldo Ferrer: Έτσι λοιπόν στο τέλος της περιόδου αφού είχε πουληθεί η εθνική κληρονομιά ήμασταν χειρότερα κι απ’την αρχή. Ήταν μια χείριστη πολιτική! Μια πολιτική που εμπνεύστηκε εντελώς από τη «μαγεία» της Αγοράς σύμφωνα με την οποία πρέπει να ανοιχτείς, να πουλάς, να βγάλεις το Κράτος από τη μέση και ν’ αφήσεις τις αυθόρμητες δυνάμεις της Αγοράς σε ένα σκηνικό διεθνούς κερδοσκοπίας, να κάνουν τη χώρα να προοδεύσει. Και το αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή.

Έτσι κατέρρευσε η Αργεντινή

Έτσι κατέρρευσε η Αργεντινή

Απόσπασμα από τη συνέντευξη του Γιώργου Αυγερόπουλου με τον πρώην υπουργό Οικονομίας της Αργεντινής Ντομίνγο Καβάλο.

Ο πρώην υπουργός οικονομικών Ντομίνγο Καβάλο θεωρείται από τους αντιπάλους του ως ένας από τους πιο βασικούς υπεύθυνους για την οικονομική κατάρρευση της Αργεντινής το 2001. Είναι ο άνθρωπος που σχεδίασε και υλοποίησε για χρόνια όλο το μοντέλο πάνω στο οποίο στηρίχθηκε η χώρα μέχρι την καταστροφή.

Σήμερα ο Ντομίνγο Καβάλο, άλλοτε μια από πιο σημαντικές πολιτικές φιγούρες της Αργεντινής, είναι ένας από τους πιο μισητούς ανθρώπους στην χώρα.

Δεν παραδέχεται ότι έχει κάνει κάποιο λάθος. Το αντίθετο: "Αφού ξερίζωσα τον πληθωρισμό και ενοποίησα την Αργεντινή με τον υπόλοιπο κόσμο, αφού επέτρεψα τον εκμοντερνισμό όλων των παραγωγικών δομών της Αργεντινής, τότε θεωρώ ότι αυτά ήταν ένα μεγάλο κατόρθωμα και έχω ένα μερίδιο επιτυχίας, όχι όλο, σ’ αυτό το κατόρθωμα."

Ο Ντομίνγο Καβάλο περιγράφει με λεπτομέρειες ό,τι έγινε πίσω από τις κλειστές πόρτες των συμβουλίων με το ΔΝΤ σε Ουάσινγκτον και Μπουένος Άιρες:

Ντομίνγο Καβάλο:Το ΔΝΤ μας είχε ήδη δώσει ένα δάνειο προσπαθώντας να βοηθήσει την Αργεντινή να βγει από την οικονομική κρίση που ήδη είχε ξεκινήσει από τα μέσα του 2000. Αυτό φαινόταν ξεκάθαρα. Μας έδωσε λοιπόν ένα δάνειο με εκταμιεύσεις ανά τρίμηνο. Το 1ο τρίμηνο αυτού του προγράμματος δεν είχε τηρηθεί. Έτσι έθεσα στο ΔΝΤ να αναπρογραμματίσουμε τους στόχους με τέτοιον τρόπο που να μπορούμε να τους τηρήσουμε.

Γιώργος Αυγερόπουλος: Πόσα ήταν;

Ντομίνγο Καβάλο: Δεν ήταν πολλά. Συνολικά το πρόγραμμα του ΔΝΤ ήταν 12 δις δολάρια και οι τριμηνιαίες δόσεις ήταν η κάθε μια 1,3 δις δολάρια. Ασήμαντα ποσά δηλαδή μπροστά σε αυτά που αναφέρονται για την Ελλάδα. [...] Είχαμε πετύχει τους στόχους μας για το 3ο τρίμηνο. Το οποίο είχε τελειώσει το Σεπτέμβριο. Τότε έστειλαν μιαν αποστολή για να δούνε αν είχαμε πετύχει ή όχι. Είχαμε πετύχει και έπρεπε να εγκρίνουν την επόμενη εκταμίευση. Μετά άρχισαν να παρατηρούν αν θα πετυχαίναμε τους στόχους μας για το 4ο τρίμηνο. Και φυσικά για το 4ο τρίμηνο θα είχαμε προβλήματα για να πετύχουμε τους στόχους. Όπως ούτε και στην Ελλάδα θα μπορέσετε να εκπληρώσετε ακριβώς τους στόχους όπως έχουν προγραμματιστεί. Έτσι λοιπόν με το επιχείρημα ότι για το 4ο τρίμηνο που δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί,  δεν θα εκπληρώναμε τους στόχους, μας ακύρωσαν την εκταμίευση των χρημάτων για το Νοέμβριο. Και αφού μας αφαίρεσαν την στήριξη, δεν έμενε άλλη λύση απ’ το να εξαγγείλουμε στάση πληρωμών. [...]

Εκείνο τον καιρό κυριαρχούσε η θεωρία της ηθικής του κινδύνου, δηλαδή όταν μια χώρα είναι χρεωμένη και υπάρχουν τράπεζες και κάτοχοι ομολόγων που έχουν δανείσει αυτή τη χώρα,  είναι καλύτερα η χώρα να φτάσει στη χρεοκοπία γιατί έτσι αυτή η χώρα θα υποστεί τις συνέπειες αλλά και οι πιστωτές επίσης θα υποστούν τις συνέπειες, κι αυτό θα αποτελέσει ένα μάθημα για το μέλλον για να μην ξαναχρεωθεί αυτή η χώρα και οι πιστωτές για να μην ξαναδανείσουν μια  χώρα θα βρίσκεται κάτω απ’ αυτές τις συνθήκες. Δηλαδή εφάρμοσαν σε μας μια θεωρία που σήμερα ευτυχώς κανείς δεν τη υποστηρίζει και που μας έκανε να υποφέρουμε πολύ. Δεν την εφάρμοσαν στην Τουρκία που ήταν κι αυτή σε κρίση την ίδια εποχή. Αλλά γιατί δεν την εφάρμοσαν στην Τουρκία; Την ίδια χρονιά, το 2001 η Τουρκία βρισκόταν σε μια τρομερή κρίση αλλά την Τουρκία δεν την έσπρωξαν στη στάση πληρωμής του χρέους. Και δεν την έσπρωξαν γιατί θα χρησιμοποιούσαν την Τουρκία ως στρατιωτική βάση στον πόλεμο ενάντια στο Ιράκ. Η Αργεντινή αφού δεν μπορούσε να γίνει βάση για κανέναν πόλεμο είπαν: «Εντάξει αυτή είναι η περίπτωση της χώρας που μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα για τις άσχημες συνέπειες της υπερχρέωσης.

Ο Ντομίνγο Καβάλο ωστόσο διευκρινίζει ότι η κριτική που κάνει στο ΔΝΤ δεν είναι η ίδια με αυτή που κάνει η αριστερά. "Το ΔΝΤ βοήθησε πολλές χώρες, τώρα βοηθά μαζί με την Ευρώπη την Ελλάδα", λέει. "Η μόνη χώρα που δυστυχώς δεν βοήθησε ήταν η Αργεντινή".

Οι πολιτικοί σας δεν μαθαίνουν από τις δικές μας εμπειρίες;

Οι πολιτικοί σας δεν μαθαίνουν από τις δικές μας εμπειρίες;

Συνέντευξη του Γιώργου Αυγερόπουλου στην Ελευθεροτυπία και τον Σωτήρη Μανιάτη, σχετικά με το  ντοκιμαντέρ.

Η ελληνική κυβέρνηση αναζητεί μέσα στην επόμενη πενταετία 50 δισ. ευρώ από αξιοποίηση, εκποίηση, ξεπούλημα (διαλέγετε και παίρνετε) δημόσιας περιουσίας, για να μειώσει το χρέος της χώρας.

Στην Αργεντινή, υπό τις «κατευθύνσεις» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, είχαν ξεπουλήσει για παρόμοιο λόγο πάνω από 200 κρατικές επιχειρήσεις. Εβγαλαν στο σφυρί μέχρι και τη δημόσια εταιρεία πετρελαίου και στο τέλος η χώρα χρεοκόπησε.

Ο Γιώργος Αυγερόπουλος βρέθηκε στην Αργεντινή μέσα σε μια δεκαετία δύο φορές. Και το 2001-02, όταν η χώρα κατέρρευσε, και τώρα που βρίσκεται σε συνεχή ανάκαμψη. Καταγράφει σε δύο ντοκιμαντέρ του «Εξάντα», που θα μεταδοθούν από τη ΝΕΤ (23 και 30 Μαρτίου), όσα συνέβησαν στη χώρα. Παρακολουθώντας αποσπάσματα του «Εξάντα», σου έρχονται στο μυαλό όσα συμβαίνουν στην Ελλάδα. Χωρίς σχολιασμό γίνονται συνειρμοί.

Ποια είναι η αίσθηση που σου έμεινε από τα τωρινά γυρίσματα του ντοκιμαντέρ στην Αργεντινή, βιώνοντας και όσα συμβαίνουν στη χώρα μας;

«Επέστρεψα με το συναίσθημα του... γαμώτο έχουμε πολλές ομοιότητες. Από την άλλη, υπάρχει και μια μεγάλη διαφορά: ότι ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ η Αργεντινή ήταν μόνη της. Παράλληλα, η Αργεντινή μου δίνει και μια ελπίδα, ότι και να χρεοκοπήσει μια χώρα, δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου».

Ποιες εικόνες ξεχωρίζεις από τότε και τώρα;

«Το 2002 έπεσα στην πλατεία του Μαΐου, που ήταν γεμάτη διαδηλωτές, συνθήματα στους τοίχους, ανθρώπους που αγωνίζονταν για αξιοπρέπεια. Τώρα ξαναβρέθηκα στην ίδια πλατεία και ήταν ξανά γεμάτη συνθήματα. Για διαφορετικό λόγο. Είχε μόλις πεθάνει ο πρώην πρόεδρος της χώρας Νέστορ Κίρσνερ (σύζυγος της τωρινής προέδρου Κριστίνα), ο οποίος θεωρείται ήρωας, γιατί έβγαλε τη χώρα από το ΔΝΤ. Μπήκα στο πλήθος και άκουσα: "μας ξανάδωσε πίσω την αξιοπρέπειά μας", "ήμασταν παγιδευμένοι στα νύχια αυτού του τέρατος και μας έσωσε", "οι πολιτικοί σας δεν μαθαίνουν από τις δικές μας εμπειρίες; Είναι θλιβερό να μη μαθαίνεις"...».

Εκανες λόγο για πολλές ομοιότητες. Ποιες είναι αυτές;

«Η κυβέρνηση Μένεμ, με υπουργό Οικονομίας τον Ντομίνγκο Καβάλο, με τον οποίο μιλήσαμε, εφάρμοσαν στη χώρα με τη συναίνεση του ΔΝΤ δύο πράγματα. Μία ξέφρενη εκποίηση δημόσιας περιουσίας, για να βγει το κράτος από τη μέση, ώστε να αφεθεί ελεύθερη η αγορά να... πάει μπροστά τη χώρα. Πουλήθηκαν τα πάντα. Πάνω από 200 κρατικές εταιρείες. Ο Καβάλο το υπερασπίζεται αυτό, λέγοντας ότι επρόκειτο για προβληματικές εταιρείες, αλλά οι αντίπαλοί του, πολιτικοί και οικονομολόγοι, μεταξύ των οποίων και ο πιο διάσημος, ο Αλδο Φερέρ (πρεσβευτής της Αργεντινής στη Γαλλία), λένε ότι πουλήθηκαν για να πληρωθεί το χρέος, αλλά "όταν έγινε αυτό, ήμασταν χειρότερα από την αρχή". Ο Καβάλο, από τις πιο σημαντικές πολιτικές φιγούρες τη δεκαετία του '90, σήμερα είναι ο πιο μισητός άνθρωπος στην Αργεντινή. Το δεύτερο που έκανε ήταν ο νόμος της μετατρεψιμότητας, δηλαδή στα χαρτιά είπαν ότι το ένα πέσο είναι ίσο με ένα δολάριο, για να αντιμετωπίσουν τον υπερπληθωρισμό. Οι αντίπαλοί του λένε ότι χρησιμοποίησε ένα φάρμακο, που έκανε μεγαλύτερη ζημιά από την ασθένεια».

Είναι σαφείς οι ομοιότητες, αλλά πώς κατέληξαν στη χρεοκοπία;

«Να προσθέσω ότι είχαν περικοπεί μισθοί, συντάξεις -μάλιστα ο σημερινός υπουργός Οικονομικών της Αργεντινής λέει ότι το πρόγραμμα είναι ίδιο με τις περικοπές στην Ελλάδα-, και δεν αντιδρούσε κανείς. Το 2001 βρίσκεται το ΔΝΤ εκεί, έχουν ζητήσει δάνειο 12 δισ. δολαρίων, με τον Καβάλο να λέει τώρα ότι ήταν ποσό ασήμαντο, σε σχέση με αυτό που αναφέρεται για την Ελλάδα, το οποίο εκταμιεύεται με τις γνωστές τριμηνιαίες δόσεις. Φαίνεται ότι δεν θα εκπληρώσουν το δικό τους Μνημόνιο και ο Καβάλο παρατηρεί ότι ούτε εμείς θα τα καταφέρουμε και ζητούν να γίνουν αναπροσαρμογές. Το ΔΝΤ ακυρώνει την καταβολή της δόσης 1,3 δισ. δολ. και η Αργεντινή καταρρέει. Οσοι ήταν κοντά στην κυβέρνηση, μεγαλοεπιχειρηματίες, μεγαλοδημοσιογράφοι και όλοι αυτοί οι μεγαλο-κάτι, είχαν φροντίσει να βγάλουν τα λεφτά τους στο εξωτερικό. Εφυγαν από την Αργεντινή 20 δισ. δολάρια νύχτα...».

Οι οικονομολόγοι στην Αργεντινή, γνωρίζοντας τη δική μας περιπέτεια, τι λένε;

«Σημειώνουν ότι τα χρήματα είναι πολλά και η θεμελιώδης διαφορά μας είναι ότι ανήκουμε στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Τονίζουν, όμως, ότι η Ευρώπη πρέπει να δείξει την αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα, παρατηρώντας ταυτόχρονα ότι υπάρχει κρίση αλληλεγγύης στην Ευρώπη».

Και το συμπέρασμα τελικά ποιο είναι;

«Κοίτα, υπάρχουν ουσιαστικά δύο σχολές σκέψης. Το ΔΝΤ λέει ότι, όταν έχεις χρέος και έλλειμμα, συρρικνώνεις την οικονομία, περιορίζεις το κράτος κ.ά. Η άλλη σχολή επιμένει ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει σε καιρούς ύφεσης. Τότε πρέπει να τονώσεις την οικονομία, προκειμένου να λειτουργήσει η μηχανή. Εκ του αποτελέσματος θα κριθούν τα πράγματα...». - Σωτήρης Μανιάτης

Το ΔΝΤ θα έχει άσχημο τέλος στην Ελλάδα

Κριστίνα Φερνάντεζ Ντε Κίρχνερ
Πρόεδρος Αργεντινής

Η πρόεδρος της Αργεντινής (παθούσας από το Δ.Ν.Τ.), Κριστίνα Φερνάντεζ Ντε Κίρχνερ, απηύθυνε προειδοποίηση πριν από λίγες ώρες προς την Ελλάδα, σχετικά με τα εξοντωτικά μέτρα λιτότητας τα οποία και δέχθηκε η κυβέρνηση Παπανδρέου.

«Αυτά τα άγρια μέτρα λιτότητας σίγουρα θα συναντήσουν αντίσταση. Θα τελειώσουν άσχημα στην Ελλάδα. Τα οικονομικά μέτρα που πήραν θα πυροδοτήσουν σφοδρές κοινωνικές αναταραχές, σαν αυτή που αντιμετώπισε η χώρα μας την περασμένη δεκαετία» δήλωσε η Φερνάντεζ.

Χαρακτήρισε τις συνταγές που εφαρμόζονται στην Ελλάδα ως «ταυτόσημες» με αυτές που εφαρμόστηκαν στην Αργεντινή το 2001, επισημαίνοντας τις ομοιότητες μεταξύ της κατάστασης που επικρατεί στην Ελλάδα και της οικονομικής και κοινωνικοπολιτικής κρίσης που «χτύπησε» την Αργεντινή 10 χρόνια πριν, προτού η χώρα κηρύξει στάση πληρωμών.

Συνοπτικά ακολουθούν τα γεγονότα και οι χειρισμοί της χώρας, στο πλαίσιο της αντιμετώπισης της κρίσης, και ο καθένας μπορεί να κάνει τη σύγκριση μεταξύ των καταστάσεων και των κοινών τόπων Ελλάδας και Αργεντινής.

Η Αργεντινή στηριζόταν επί το πλείστον σε μια ισχυρή μεσαία τάξη, που αποτελούσε τη «ραχοκοκαλιά» της οικονομίας και της κοινωνίας της και η οποία σταδιακά εξοντώθηκε, δίνοντας τη θέση της σε ένα διεφθαρμένο, ολιγάριθμο, «κλειστό», οικονομικό - πολιτικό ελιτίστικο λόμπι. Το αποτέλεσμα; Μέσα σε μια δεκαετία πάνω από το 60% του πληθυσμού βρέθηκε να ζει κάτω από αυτό που χαρακτηρίζουμε ως «όριο της φτώχειας», με το ποσοστό των ανασφάλιστων εργαζομένων να ξεπερνάει το 50%.

Το σενάριο που ακολούθησε είναι γνωστό και σε εμάς: διόγκωση ενός υπερβολικά «δυσκίνητου» δημόσιου τομέα, φοροδιαφυγή και διαφθορά. Η ίδια μορφή «καρκίνου» που μαστίζει την Ελλάδα σήμερα. Ο πληθωρισμός κάλπαζε ανεξέλεγκτα, οι τιμές αυξάνονταν ραγδαία μήνα με τον μήνα και οι πολίτες έβλεπαν το αργεντίνικο πέσο να κατρακυλά ασταμάτητα.

Το αποτέλεσμα; Μέσα σε πέντε χρόνια (1993-1998), το χρέος της χώρας ανήλθε από το 29% στο 41% του ΑΕΠ, οι εξαγωγές προς την υπόλοιπη Νότια Αμερική (και δη τη Βραζιλία) εκμηδενίστηκαν, καθώς τα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας ήταν ολοκληρωτικά μη ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές και φυσικά οι εισαγωγές «απογειώθηκαν». Η παραγωγική δραστηριότητα της χώρας «παρέλυσε» ολοκληρωτικά.

Οι ανωτέρω παράγοντες οδήγησαν την Αργεντινή σε δανεισμούς από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές με επιτόκια ύψους 10,5% το 1998 και, στην προσπάθεια να αποφύγει τον «γκρεμό», η κυβέρνηση καταφεύγει στο ΔΝΤ, το οποίο χορηγεί δάνεια ύψους 7,2 δισ. και 39,7 δισ. το 1998 και το 2000 αντίστοιχα. Οι όροι δανεισμού ήταν εξοντωτικοί: μείωση μισθών των δημοσίων υπαλλήλων και πάγωμα καταθέσεων. Το λεγόμενο «Debt Swap» (αύξηση της διάρκειας ομολόγων με νέους όρους και μεγαλύτερη διάρκεια), χάρισε στη χώρα λίγες εβδομάδες ζωής, καθώς οι διεθνείς αγορές δεν πείστηκαν για την αποτελεσματικότητα των χειρισμών της χώρας.

Στα τέλη του 2001, η Αργεντινή φτάνει στο «σημείο μηδέν». Οι κοινωνικές αναταραχές αγγίζουν το απόλυτο σημείο ανάφλεξης και ξεσπούν όταν ο πρόεδρος Ντε Λα Ρούα, σε μια κίνηση απόγνωσης, απαγορεύει την ανάληψη μετρητών από τράπεζες, όταν το ποσό ξεπερνά τα 250 ευρώ. Σε κλίμα απόγνωσης εγκατέλειψε και το προεδρικό μέγαρο (με ελικόπτερο από την ταράτσα του), το οποίο είχε περικυκλώσει ο εξαγριωμένος όχλος.

Νέος πρόεδρος – νέα πολιτική: Νέστορ Κίρχνερ. Προβαίνει σε άμεση στάση πληρωμών και γυρίζει την 

πλάτη στο χρέος της χώρας, μην αναγνωρίζοντάς το. Στο οικονομικό επιτελείο που συγκροτεί, δεν συμμετέχει ούτε ένας νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος και απαιτεί από δανειστές και ΔΝΤ τη διαγραφή του χρέους. Ακατόρθωτο στη θεωρία. Στην πράξη, ύστερα από πολύμηνες διαπραγματεύσεις, το ΔΝΤ αναγκάζεται να συναινέσει στη ολοκληρωτική διαγραφή του 75% του χρέους της χώρας, καθώς και να δεχθεί την εξόφληση του υπόλοιπου 25% με προνομιακούς για την Αργεντινή όρους.

Η Αργεντινή είχε συμφωνήσει να πληρώσει τους τόκους των ληξιπρόθεσμων δανείων, αλλά κατόπιν δεν τους αναγνώρισε. Η χώρα τώρα διανύει πορεία οικονομικής ανάπτυξης, με αργό και σταθερό ρυθμό, τη στιγμή που το ΔΝΤ αποτελεί «κόκκινο πανί» για την «κακοδιαχείριση» της κρίσης του 2001-02.

Η πρόεδρος Φερνάντεζ – Ντε Κίρχνερ (σύζυγος του εκλιπόντος τέως προέδρου) μπορεί τώρα να μιλά για οικονομική ανεξαρτησία μακριά από την επίβλεψη του ΔΝΤ και να δηλώνει για το υπόλοιπο του χρέους: «Αποπληρωμή προς 34 σεντς το ένα δολάριο. Αν θέλετε…».

Πηγές: http://www.exandasdocumentaries.com,  www.zoogla.gr

"Το ΔΝΤ οδήγησε την Αργεντινή σε εξαθλίωση του 57% του πληθυσμού. Δεν ζούσαν απλά κάτω από το όριο της φτώχιας... λιμοκτονούσαν. Με την επανάσταση του λαού της Αργεντινής, ο πρόεδρος τους παραιτήθηκε και έφυγε από στέγη του κοινοβουλίου με ελικόπτερο. Το ΔΝΤ και οι πρακτικές του, ''πετάχτηκαν'' έξω από τη χώρα. Εκτοτε ακολούθησαν πρακτικές τις οποίες το ΔΝΤ και όλες οι τράπεζες και πολιτικοί θεωρούν ανορθόδοξες ... και ως εκ θαύματος ... πάνε πολύ καλύτερα"