Δυστυχία - Γιατί Υποφέρουμε; (Βήτα μέρος, Η διέξοδος)

...του Ρόμπερτ Ηλία Νατζέμυ (Αρμονική Ζωή)

Αυτό το διάγραμμα θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε ότι αυτά τα συναισθήματα της ταύτισης, προσκόλλησης και απέχθειας, διαποτίζουν τελείως κάθε πλευρά της ζωή μας. Στο κέντρο έχουμε το πνεύμα που, όπως θυμόσαστε, είναι αιώνια ύπαρξη, αγνή συνειδητότητα και ευδαιμονία. Δεν έχει καμιά απολύτως ανάγκη, επιθυμία, προσκόλληση ή φόβο. Είναι η ίδια η πληρότητα. Περιέχει μέσα του όλες τις δυνατότητες του σύμπαντος. Δεν του λείπει τίποτα. Είναι ένα με την Οικουμενική Συνειδητότητα.

Η ατομική μας συνειδητότητα, όμως, δεν έχει επίγνωση αυτού του πνεύματος στο κέντρο της ύπαρξής μας και έτσι εστιάζεται στις πλευρές μας που είναι πιο αντιληπτές στις υλικές μας αισθήσεις, δηλαδή στον νου, το ενεργειακό και υλικό σώμα, που είναι οι τρεις εξωτερικοί ομόκεντροι κύκλοι. Ταυτιζόμαστε μ' αυτά, πιστεύοντας ότι είμαστε αυτά. Αλλά η ταύτισή μας δε σταματάει εκεί, γιατί αυτό το σώμα και ο νους συνδέονται με μια μεγάλη ποικιλία από εξωτερικές πραγματικότητες, με τις οποίες επίσης ταυτιζόμαστε.

Μερικά παραδείγματα Προσκολλήσεων

Κάθε ταύτιση δημιουργεί τις δικές της προσκολλήσεις και απέχθειες και άρα τις δικές της πηγές ανησυχίας, άγχους, φόβου, πόνου, θυμού και γενικά δυστυχίας. Ας πάρουμε για παράδειγμα το υλικό σώμα. Ένας μικρός ξεχωριστός κύκλος έχει προβληθεί έξω από τους ομόκεντρους κύκλους, ειδικά γι' αυτήν την προσκόλληση, γιατί είναι ένα από τα μεγαλύτερά μας προβλήματα. Γύρω απ' αυτόν τον κύκλο έχουμε τοποθετήσει τις διάφορες προσκολλήσεις και αποστροφές που γεννιούνται απ' αυτήν τη ταύτιση. Για παράδειγμα, μας απασχολεί ιδιαίτερα η κατάσταση της υγείας του σώματος μας, οι επιθυμίες του, οι απολαύσεις του, η εμφάνισή του, οι ανέσεις ή οι ταλαιπωρίες του, η ηλικία του, το βάρος του και πολλά άλλα πράγματα. Αν όλα αυτά δεν είναι όπως τα θέλουμε, είμαστε ανικανοποίητοι, δυστυχισμένοι.

Αυτό το σώμα και ο νους δημιουργούν συχνά μια σχέση μ' ένα άλλο σώμα και νου, που ονομάζουμε σύντροφο η σύζυγο. Αρχίζουμε λοιπόν να ταυτιζόμαστε μ' αυτό το σώμα και τον νου και να νοιαζόμαστε πια και για τη δική τους υγεία, επιτυχία, εμφάνιση, ανέσεις, επιθυμίες και ανάγκες. Μας απασχολεί ακόμη τώρα αν η συμπεριφορά τους θα μας είναι ευχάριστη και υποστηρικτική ή το αντίθετο. Μας απασχολεί αν αυτό που παίρνουμε από τον σύντροφο ή σύζυγο είναι αυτό που προσδοκούσαμε ή όχι. Μας ανησυχεί όταν δείχνει μεγάλη προσοχή σε άλλους ανθρώπους ή πράγματα και σε μας, όχι τόση, όση ελπίζαμε. Η ταύτιση με την ιδέα του «συντρόφου μου» ή του «συζύγου μου» και όλες τις προσκολλήσεις και αποστροφές που δημιουργεί, είναι μια ακόμη πηγή δυστυχίας. Ίσως βέβαια, για να είναι κανείς δίκαιος, θα έπρεπε να πει ότι είναι επίσης και πηγή ευτυχίας. Αλλά μιας ευτυχίας εύθραυστης και εφήμερης, γιατί εξαρτάται απ' αυτό που συμβαίνει έξω από μας, κάτι που δεν μπορούμε αληθινά ποτέ να ελέγξουμε. Η τάση μας τότε είναι να προσπαθήσουμε να ελέγξουμε αυτόν τον σύντροφο, να τον κάνουμε να ζει και να φέρεται με τον τρόπο που εμείς θέλουμε, ώστε να αισθανόμαστε ασφαλείς, ευτυχείς και επιβεβαιωμένοι, σίγουροι για την αξία μας. Αυτή η τακτική, σπάνια έχει αποτελέσματα, καθώς φέρνει συνήθως το αντίθετο αποτέλεσμα.

Τώρα, το πιθανότερο είναι αυτός ο σύντροφος να έχει φίλους και σίγουρα οικογένεια (πεθερικά μας), που σημαίνει ότι τώρα έχουμε μια ολόκληρη καινούργια ομάδα για ν' ανησυχούμε για την υγεία και την ευτυχία της και κυρίως για τη συμπεριφορά της απέναντι μας. Κι άλλες προσκολλήσεις, κι άλλες αποστροφές. Κι άλλες προϋποθέσεις που χρειάζεται να ικανοποιηθούν για να είμαστε ήρεμοι. 

Τώρα έχουμε έναν μεγαλύτερο κατάλογο από «θέλω» που πρέπει να ικανοποιηθούν, για να αισθανθούμε εσωτερική γαλήνη.

Επίσης, είναι συνηθισμένο να κάνουμε παιδιά μ' αυτόν τον σύντροφο, που σημαίνει ότι τώρα έχουμε ακόμη μια ή δύο υπάρξεις, για τις οποίες είμαστε προσωρινά υπεύθυνοι. Τώρα η γαλήνη μας είναι αρκετά διαταραγμένη, καθώς δεν μπορούμε να χαλαρώσουμε, αν δεν είναι όλα τέλεια με τα παιδιά μας.

Η υγεία τους, η πρόοδος, η επιτυχία τους, η ποιότητα των φίλων τους, τα προβλήματά τους (που πιστεύουμε ότι δεν μπορούν να λύσουν χωρίς την παρεμβολή μας, ακόμη κι όταν δεν ζητήσουν τη βοήθειά μας), το πώς φαίνονται στους άλλους και το τι σκέφτονται οι άλλοι για μας μέσα από την εμφάνιση των παιδιών μας και βέβαια η συμπεριφορά τους απέναντι ο' εμάς και τους άλλους. Όταν όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι ακριβώς όπως τους θέλουμε, τότε είμαστε ευτυχείς. Αν όμως, έστω κι ένας δεν είναι, τότε είμαστε δυστυχείς.

Η επίδραση του κουνουπιού

Ο σοφός μας το ονομάζει αυτό «επίδραση του κουνουπιού». Λέει ότι αν υπάρχουν δέκα κουνούπια μέσα στο δωμάτιο σου και δεν σ' αφήνουν να κοιμηθείς, αν σηκωθείς και καταφέρεις να σκοτώσεις ή να διώξεις τα εννέα, πάλι δε θα σ' αφήσει να κοιμηθείς το δέκατο. Αυτό σημαίνει ότι αν έχουμε δέκα ανάγκες ή επιθυμίες και καταφέρουμε να ικανοποιήσουμε τις εννέα, πάλι δεν θα είμαστε ευτυχείς, γιατί η δέκατη δεν θα έχει ικανοποιηθεί. Δεν θα σκεφτούμε: «Τι τυχερός που είμαι που είχα τη δυνατότητα να ικανοποιήσω εννέα από τις δέκα επιθυμίες μου». Όχι, αντίθετα, λέμε: «Τι δυστυχισμένος που είμαι που δεν μπορώ να ικανοποιήσω αυτήν τη δέκατη επιθυμία, τι δύσκολη, τι άδικη που είναι η ζωή μας». Αυτή είναι η επίδραση του κουνουπιού. Είσαστε κι εσείς ένα θύμα της; Σκεφτείτε το. Η φιλοσοφία είναι άχρηστη αν δεν μπορείς να την εφαρμόσεις στη ζωή σου, αν δεν σε κάνει πιο γαλήνιο, πιο ικανοποιημένο, πιο ευτυχή.

Συνεχίζοντας την ανάλυση των μικρών κύκλων που αντιπροσωπεύουν τους ανθρώπους, τα πράγματα και τις καταστάσεις με τα οποία ταυτιζόμαστε, παρατηρούμε έναν κύκλο που ονομάζεται «γονείς». Είμαστε προσκολλημένοι στην υγεία τους, την ευτυχία τους και σε μια συγκεκριμένη στάση και συμπεριφορά απ' αυτούς. Είμαστε προσκολλημένοι στην έγκρισή τους, στο να συμφωνούν με τον τρόπο της ζωής μας. Μπορεί επίσης να μας απασχολεί η συμπεριφορά τους και τι μπορεί να σκεφτούν οι άλλοι για μας, με βάση τη δική τους συμπεριφορά.

Βλέπουμε, καθώς παρατηρούμε τους μικρούς κύκλους της ταύτισης και της προσκόλλησης, ότι ο κατάλογος είναι εκτεταμένος. Πόσο εύκολο είναι να παρασυρθεί ο νους, να σκέπτεται για όλους αυτούς τους παράγοντες και πώς θα μπορέσει να τους ελέγξει όλους, για να είναι «όπως πρέπει να είναι» ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, όπως πιστεύουμε ότι «πρέπει» να είναι, για να αισθανόμαστε ασφαλείς και ευτυχείς.

Αυτό δεν έχει καμιά σχέση με την αγάπη που αισθανόμαστε γι' αυτούς τους ανθρώπους. Αγάπη είναι η επιθυμία μας για τον άλλο να είναι καλά και ευτυχής και ν' αναπτύσσεται με τον δικό του, μοναδικό τρόπο. Δεν έχει να κάνει με την ανάγκη μας για τον άλλο ή την ανάγκη μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς απ' αυτόν.

Το πρόβλημα δεν είναι ότι είμαστε δοσμένοι σ' αυτούς τους κύκλους, αλλά ότι προσπαθούμε να πάρουμε κάτι απ' αυτούς. Μέσα απ' αυτούς προσπαθούμε να βρούμε την ασφάλεια, την ευτυχία, το νόημα της ζωής και πιθανώς και την επιβεβαίωση της αξίας μας. Όταν είμαστε εστιασμένοι σ' αυτούς από ανάγκη, δεν μπορούμε να αισθανθούμε αγάπη χωρίς όρους. Η ανάγκη και η αγάπη δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Όπως και η γνώση είναι απελευθερωμένη από την ανάγκη. Η τέλεια αγάπη και η τέλεια σοφία, είναι τ' ανοίγματα για να βγούμε από τη σπηλιά της άγνοιας.

Η λύση λοιπόν είναι ν' αναστρέψουμε τη ροή, ώστε να μας ενδιαφέρουν αυτές οι σχέσεις, γι' αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε σ' αυτές και όχι γι' αυτό που μπορούμε να πάρουμε. Αγαπάμε τους αγαπημένους μας, τους φροντίζουμε, τους βοηθάμε, μοιραζόμαστε μαζί τους, επικοινωνούμε ανοιχτά μαζί τους, δεχόμαστε ακόμη τη βοήθεια και την υποστήριξή τους, αλλά, σαν το πουλί στο κλαδί, δεν αφήνουμε να εξαρτάται απ' αυτούς το αίσθημα της ασφάλειας και της ευτυχίας μας ή το νόημα της ζωής μας. Αγαπάμε και δίνουμε χωρίς να περιμένουμε ανταλλάγματα.

Συνεχίζοντας την ανάλυση αυτών των μικρών κύκλων, παρατηρούμε τώρα αυτούς κάτω από τους τίτλους: επάγγελμα, υλικά αγαθά, ταλέντα και ικανότητες. Μέσα απ' αυτά ψάχνουμε συνήθως ν' αποκτήσουμε το αίσθημα της ασφάλειας ή της αυτοεπιβεβαίωσης, ότι είμαστε ικανοί και άξιοι γιατί έχουμε μια καλή επαγγελματική θέση ή έχουμε επιτυχίες ο' αυτά τα θέματα. Μπορούμε, βέβαια, πολύ εύκολα να δημιουργήσουμε άγχος για όλα αυτά, πώς να τ' αποκτήσουμε, πώς να τα κρατήσουμε, να τα προστατεύσουμε και πώς να τα προβάλλουμε για να τα προσέξουν οι άλλοι. Εάν οι συνθήκες της ζωής τα απειλήσουν, τρέμουμε από τον φόβο, πιστεύοντας ότι δε θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε χωρίς αυτά.

Οι ρόλοι που παίζουμε

Υπάρχουν μετά οι διάφοροι ρόλοι που έχουμε την τάση να παίζουμε. Κι αυτοί δημιουργούν προσκολλήσεις και εμποδίζουν γενικά την ευτυχία μας. Αυτοί που παίζουν τον ρόλο του θύματος έχουν προσκόλληση στο να τους καταπιέζουν, να τους αγνοούν και τελικά να τους κακομεταχειρίζονται. Αποφεύγουν την ευτυχία. Είναι μέρος του ρόλου τους να είναι δυστυχείς. Προτιμούν να είναι δυστυχείς και καταπιεσμένοι, παρά να χάσουν τον ρόλο τους. Συνηθίζουμε τους ρόλους αυτούς, πιστεύουμε ότι ΕΙΜΑΣΤΕ αυτοί και φοβόμαστε το άγνωστο. Ποιοι θα είμαστε, αν δεν είμαστε το θύμα;

Αυτοί που ταυτίζονται με τον ρόλο του σωτήρα προσκολλώνται στο να βοηθούν ανθρώπους, να τους σώζουν, ακόμη κι όταν δε θέλουν βοήθεια, ακόμη κι όταν αυτή η βοήθεια είναι τελικά καταστροφική γι' αυτούς. Όταν πετύχουν στην προσπάθειά τους να σώσουν, είναι ευτυχείς κι αισθάνονται άξιοι. Αν αποτύχουν, αισθάνονται ανάξιοι και μπορεί ακόμη να θυμώσουν μ' αυτούς που αρνήθηκαν να σωθούν, γιατί τους εμποδίζουν να αισθανθούν καλά για τον εαυτό τους. Ο «σωτήρας» μαζί με τον «τέλειο» και τον «δυνατό», δεν επιτρέπουν στον εαυτό τους να έχει ανάγκες. Βέβαια, στην πραγματικότητα, έχουν πολλές ανάγκες, αλλά φοβούνται να τις εκφράσουν, γιατί τότε δε θα ήταν σωτήρες, τέλειοι και δυνατοί. Έτσι, προσκολλώνται σε κάθε κατάσταση που μπορεί να επιβεβαιώσει την ανώτερη θέση τους. Αυτό απαιτεί οι άλλοι να είναι αδύνατοι, να έχουν κάποια ανάγκη ή κάποιο πρόβλημα. Γι' αυτό, προσκολλώνται σε ανθρώπους που, μέσα από την αδυναμία τους ή τα προβλήματά τους, τους βοηθούν να αισθάνονται δυνατότεροι ή ανώτεροι. Αν, κατά τύχη τώρα, οι άλλοι αλλάξουν ή βρουν την εσωτερική δύναμή τους ή ακόμα ζητήσουν από αλλού βοήθεια, τότε αυτοί οι «ανώτεροι» άνθρωποι αρχίζουν ν' αμφιβάλλουν για την αξία τους και αισθάνονται δυστυχείς.

Υπάρχει μετά ο ρόλος του επαναστάτη, που επιμένει να μας κάνει ν' απορρίπτουμε τα πάντα, ακόμη κι αυτά που εγκρίνουμε. Μας πιέζει να είμαστε αρνητικοί, εναντίον όλων, για να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας. Προσκολλά μαστέ στο να είμαστε διαφορετικοί, παγιδευόμαστε σ' αυτόν τον ρόλο και δεν μπορούμε να είμαστε ο εαυτός μας, ελεύθεροι να εκφράσουμε αυτό που πραγματικά αισθανόμαστε. Παγιδευόμαστε σε μια ψεύτικη ιδέα ελευθερίας.

Μερικοί παίζουν τον ρόλο του «ευτυχισμένου» και είναι προσκολλημένοι να παρουσιάζουν την εικόνα του συνεχώς ευτυχή. Έχουν μια αποστροφή λοιπόν στο ν' ανακαλύπτουν τη δυστυχία τους ή τ' αδύ νατά τους σημεία. Αυτό, βέβαια, δεν τους επιτρέπει να είναι αληθινοί.

Όλοι μας παίζουμε το ρόλο του παιδιού μέχρι ένα σημείο. Βάζουμε πολλούς άλλους να παίζουν το ρόλο των «γονιών» μας και προσπαθούμε με διάφορους τρόπους να κερδίζουμε την έγκριση τους. Αποκτούμε λοιπόν την προσκόλληση να μας δέχονται όλοι, πάντα. Είναι ποτέ δυνατό αυτό; Να μας δέχονται όλοι, συνεχώς; Αυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν αρνηθεί κανείς τελείως τον εαυτό του και γίνει κοινωνικός χαμαιλέων. Αλλά, ακόμη και ο' αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να βρει κανείς κοινωνικές ομάδες όπου όλοι σκέφτονται ακριβώς όπως αυτός.

Η διέξοδος

Θα πρέπει να φαίνεται καθαρά πια ότι έχουμε πιαστεί σ' έναν περίπλοκο ιστό από ταυτίσεις, ρόλους, προσκολλήσεις και απέχθειες. Αυτές έλκουν τον νου προς τα έξω, σε μια ακατάπαυστη ροή από ανησυχητικές σκέψεις για το πώς θα επηρεάσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες και θα καταφέρουμε να συγκρατήσουμε τα πράγματα, έτσι ώστε να αισθανόμαστε ασφαλείς και ευτυχείς. Κάθε φορά που ένας απ' αυτούς τους μικρούς κύκλους μοιάζει να κινδυνεύει ή μας απογοητεύει, υποφέρουμε, αισθανόμαστε φόβο, πόνο, αδυναμία, ίσως ακόμη και κατωτερότητα, απόρριψη ή αδικία και σε μερικές περιπτώσεις, θυμό, μίσος και διάθεση για εκδίκηση.

Ας ξαναγυρίσουμε πάλι στον σοφό. Μας είπε να σβήσουμε το «εγώ» και το «θέλω». Αυτό σημαίνει λιγότερη ταύτιση με το σώμα και την προσωπικότητα. Σημαίνει επίσης απελευθέρωση από την πεποίθηση ότι δεν μπορούμε να είμαστε ασφαλείς και ευτυχείς, χωρίς τις προσκολλήσεις μας. Ας θυμηθούμε πάλι την ιστορία για το πουλί. Ακουμ πίστε πάνω στα πράγματα που έχετε, χαρείτε τα, αγαπάτε τα, αλληλεπιδράστε μαζί τους δημιουργικά, παραγωγικά και με ειλικρίνεια.

Μην ξεχνάτε όμως, ότι «αν σπάσει το κλαδί», έχετε την εσωτερική δύναμη να πετάξετε και ότι υπάρχουν κι άλλα κλαδιά. Τότε δεν θα υποφέρετε. Όταν μάλιστα εσείς αισθανόσαστε ασφαλείς και ευτυχείς, όλες αυτές οι σχέσεις και καταστάσεις που αντιπροσωπεύουν οι μικροί κύκλοι, θα είναι κι αυτές πιο ευτυχισμένες, γιατί είναι μεγάλο βάρος για τους άλλους να αισθάνονται ότι η ασφάλειά μας και η ευτυχία μας εξαρτάται απ' αυτούς. Περιορίζει την ελευθερία τους. Δεν είναι ευχάριστο.

Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Αυτός ο σοφός έλεγε και μια άλλη ιστορία: «Μια φορά, μια λέαινα βγήκε να κυνηγήσει με το μωρό λιον ταράκι που μόλις είχε γεννήσει. Συνάντησε κάτι πρόβατα στο δρόμο της κι άρχισε να τα κυνηγάει. Στο κυνήγι επάνω όμως, δεν πρόσεξε, έπεσε από ένα βράχο και σκοτώθηκε. Το λιονταράκι έμεινε με τα πρόβατα και μεγάλωσε μαζί τους. Προγραμματίστηκε με τους δικούς τους τρόπους σκέψης και δράσης. Έμαθε να φοβάται. Έμαθε να στριμώχνεται με τ' άλλα, ποτέ να μην ξεφεύγει μόνο του. Έτρωγε χορτάρι και βέλαζε κι αυτό σαν τα πρόβατα.»

«Μετά από μερικά χρόνια, ένα άλλο λιοντάρι επιτέθηκε στο κοπάδι με τα πρόβατα. Καθώς άρχισε να τα κυνηγάει, είδε το άλλο λιοντάρι που έτρεχε να σωθεί και βέλαζε κι αυτό σαν πρόβατο. Έγινε έξω φρενών μ' αυτό το θέαμα. Το κυνήγησε, το έπιασε και άρχισε να του φωνάζει: "Τι σημαίνει αυτή η συμπεριφορά; Τρέχεις φοβισμένο και βελάζεις σαν πρόβατο". Το λιοντάριπρόβατο τον κοίταξε τρέμοντας από τον φόβο του. "Μα, είμαι πρόβατο, είμαι αδύναμο και ευάλωτο. Είναι φυσικό να φοβάμαι".

«Το λιοντάρι έμεινε άναυδο και λυπήθηκε το λιοντάριπρόβατο για την άγνοια του. Ήθελε πολύ να το βοηθήσει, αλλά ήταν αδύνατο να το πείσει, όσα επιχειρήματα κι αν μεταχειρίστηκε, ότι στην πραγματικότητα ήταν λιοντάρι και όχι πρόβατο και δεν είχε κανένα λόγο να φοβάται. Ξαφνικά του ήρθε μια ιδέα, πήρε το άλλο λιοντάρι και το πήγε κάτω στη λίμνη. "Κοίταξε", του είπε, "κοίταξε τον εαυτό σου και εμένα. Με ποιόν μοιάζεις, μ' αυτά τα πρόβατα ή μ' εμένα;"

«Το λιοντάριπρόβατο συγκλονίστηκε τόσο, που συνήλθε αμέσως και έγινε ένα τέλειο λιοντάρι, χωρίς άγνοια για την πραγματικότητα της φύσης του, χωρίς φόβο. Δεν ξαναφοβήθηκε. Δεν ήταν πια προσκολλημένο στο κοπάδι και τις ιδέες τους για ασφάλεια. Ήταν ελεύθερο.»

Είμαστε όλοι μας σαν το λιοντάριπρόβατο. Η πνευματική μας φύση είναι σαν λιοντάρι. Η προσωπικότητά μας όμως, που έχει προγραμματιστεί από μια κοινωνία που έχει τη νοοτροπία του πρόβατου, είναι σαν το πρόβατο. Ταυτιζόμαστε με τη φύση του πρόβατου και στριμωχνόμαστε όλοι μαζί από φόβο. Προσκολλόμαστε στους άλλους από φόβο, όχι από αγάπη.

Οι μεγάλοι πνευματικοί δάσκαλοι και θεάνθρωποι, είναι αυτοί που έχουν πραγματώσει τη φύση του λιονταριού και ήρθαν να μας αφυπνίσουν σχετικά μ' αυτό το γεγονός. Τα λόγια τους βοηθάνε καμιά φορά, αλλά σπάνια φτάνουν για να μας ελευθερώσουν από την ψευδαίσθηση. Χρειάζεται να οδηγηθούμε στη λίμνη της άμεσης εμπειρίας, που βρίσκεται μέσα μας, για να δούμε να καθρεφτίζεται μέσα το λιονταρίσιο πρόσωπο μας. Αυτό μπορεί να γίνει με τον διαλογισμό και διάφορες άλλες πνευματικές πειθαρχίες. Μόνο αυτές οι πειθαρχίες μπορούν να μας δώσουν πραγματικά την άμεση εμπειρία της λιονταρίσιας φύσης μας. Τότε θα είμαστε εντελώς ελεύθεροι από τον φόβο, την προσκόλληση και την απέχθεια, άρα και από τον πόνο.

Η αυτοανάλυση είναι επίσης κάτι που μας βοηθάει ν' αποδεσμευτούμε από αυτούς τους μικρούς κύκλους της ψευδαισθητικής ασφάλειας για αρκετό διάστημα, έτσι ώστε να κατευθύνουμε την προσοχή μας στον εσώτερο εαυτό μας, τους εσωτερικούς κύκλους της ανώτερης διάνοιας και του πνεύματος.